Osmanlı fark atmış: Matbaa Rusya'ya ne zaman geldi?
Anasayfamızın altında yer alan test bölümümüzde bu hafta Rusya'da matbaacılığın geçmişiyle ilgili bir soru sorduk. Okurların yüzde 28'i "Matbaa Moskova Devleti'ne Osmanlı Devleti'nden daha erken gelmiştir" ifadesinin "yanlış cevap" olduğunu bildi. Çünkü gerçekten de Gutenberg matbaasının Osmanlı serüveni, Moskova Devleti'nden daha eski.
İstanbul'da ilk matbaa İspanya'dan sürülüp Osmanlı'ya sığınan Yahudi Nahmias kardeşlerin II. Beyazıt'tan aldıkları izinle 1493 ile 1503 tarihleri arasında açıldı. Bu tarihten 1554'e kadar Yahudi girişimciler İstanbul'da 3, Selanik'te 1 ve Edirne'de 1 tane olmak üzere 5 matbaa açmıştı.
Moskova Devleti'nde ilk matbaanın kurucusu ise İvan Fyodorov olarak görülüyor. Fyodorov'un İvan Groznıy'ın isteği üzerine kurduğu matbaada bastığı ilk kitap ise 1564 tarihli Apostos (Havari). Bu tarihten önce basılmış bazı anonim eserler olsa da bunların hiçbiri İstanbul'da basılan kitaplardan daha eski değil.
Rusya'da devlet kontrolünde olmayan sivil bir matbaacılığın ortaya çıkışı on sekizinci asır sonlarına rastlamakta. 1771'de devlet tekeline son veren bir fermanla Petersburg'da ilk defa özel bir matbaa kuruldu. Ancak bu serbesti nispeten kısa sürdü. 1796 tarihli yeni bir ferman özel şahısların matbaa kurmasını yasakladı. Bu yasak ise 1802'de yeniden kaldırıldı.
Rusya'da matbaada basılan ilk Kur'an ise 1785 tarihli. Moskova ve Petersburg'da şubeleri bulunan bir Tatar matbaasında basılan Kur'an'ın tirajı 1200.
(Kaynaklar: Gerçek Hayat, Wikipedia)
28.12.2024
Реклама