Yegâne ülkü çocuk edebiyatı mı?
![]()
Neler yapılmadı ki bu uğurda? Devlet eliyle ödüllü yarışmalar düzenlendi. Medya bu işe el attı. Her kafadan bir ses çıktı. O günlerde iyice alevlenen “dini diriliş”e sarılmayı önerenlere, “Müslümanından Yahudisi’ne türlü dinlerin bir arada yaşadığı ülkede olacak iş değil” diye karşı çıkıldı.
“Bizi birleştirecek çimentoyu büyük Rus tarihinde arayalım” diyenler “Ama biz bir federasyonuz, Rusya vatandaşı olmakla Rus olmak ayrı şeyler, birleştirelim derken böleriz” diye paylandı.
“ınanç, umut ve aşk” diye slogan üretenlere bıyık altından gülündü.
“Ev yap, ağaç dik, oğlunu büyüt” diyen eski Rus atasözünü yeterli bulanlar küçümsendi. Her kafadan bir ses çıktı. Zamanla tartışmaların harareti söndü. Ama küllenmedi.
Putin dönemiyle birlikte hava değişti. “Hasta, alkol düşkünü yaşlı adam” Yeltsin gidip de yerine “genç, dinamik, sportmen, karizmatik” Putin gelince anlaşıldı ki, Rusya’da en mühim şey “lider”dir; ideoloji ya da ülkü onun tornasından çıkan bir araçtan ibarettir, aslolan “düzen ve ekmek”tir.
Ve Yeltsin döneminde yerlerde sürünen petrol fiyatlarının Putin’in şansına uçuşa geçmesiyle bir başka şey daha anlaşıldı ki, her şeyin başı ekonomidir; ekmek varsa gerisi bir şekilde halledilir ya da halının altına süpürülebilir.
O günden beri Rusya’da “ulusal” kelimesinin ardına “ülkü” değil “proje” kelimesi eklenir oldu. Çünkü Putin, ekonomik kalkınma çabalarını “ulusal proje” adıyla paketledi ve ha babam de babam onun propagandası yapılır oldu. ıdeolojik cephede yapılan ise, Ekim devriminin yıldönümünü “birleştirici değil bölücü olduğu” gerekçesiyle tatil olmakan çıkarmak, onun yerine 1612’de ilk Rus prenslerinin Polonyalı işgalcilere karşı zaferini, yani kendi “kurtuluş savaşlarını” kazandıkları günü “Ulusal Birlik Bayramı” ilan etmek oldu. Bu arada Ortodoks kilisesinin devlet ve gündelik hayat üzerinde artan etkisi, diğer dinlerin ya da dinle mesafeli olanların bunu mecburi bir suskunlukla karşılamaları, “ulusal ülkü”yü dinde arayanları ziyadesiyle mutlu eder oldu.
Bir başka ilginç nokta şu: Rusların, daha doğrusu Sovyet halklarının pek farkında olmadıkları bir gerçek var. Dünyada, başka milletlerden bu kadar fazla moral destek almış, başarılarına başkalarının bu kadar bel bağladığı, örnek aldığı bir başka ülke, rejim olmadı. Dünyanın dört bir yanında, SSCB’nin orak-çekicini kendi simgeleri yapıp onun peşinde daha güzel bir dünya için umuda yolculuk edenlerin sayısı yüz milyonları buldu.
ışte SSCB yıllarında “evrensel” görünen bir ideolojinin peşinde koşan ya da zorla koşturulan Rusya, o mirastan uzaklaştıktan sonra bu defa tamamen “ulusal” bir “yeni yol” sevdasına kapıldı. Ama devletin de, halkın da kafası karışık. Dış dünyaya bir yandan yaklaşıyor, öbür yandan yakın çevresiyle birlikte korunaklı kabuğunu daha da kalınlaştırıp içine kapanmaya çalışıyor. Le Carre bir seferinde, “Rusya tüm samimiyeti ve çocuk haliyle Batılı olmak istiyor, fakat büyüklerin oyun parkına girmek için oyuncaklarını teslim etmek istemiyor” demişti.
Levada Center’ın anketine göre Rus halkının yüzde 80’i, şair Tyutçev’in ünlü mısralarına atıfla, “Rusya’yı akılla anlamak mümkün değil” diyor. % 60’lık kitle “Rusya’nın kendine özel bir yolu var” diye düşünüyor. % 41 “Rusya’yı diğer ülkelerle kıyaslamak imkansız” düşüncesinde. % 54’lük kite “Aslında Rus halkı da diğer halklara benziyor ama bizi farklı kılan sabırlı oluşumuz” diyor. “Rusya’nın kendine özel yolu nedir?” sorusuna sıra gelince, % 36’lık kitle “Devletin özel rolü, halk üzerindeki etkisi” diyor. % 33 için fark, “Rusya’nın Batı’dan farklı değerlere ve geleneklere sahip olması”.
Hakim düzenlerin çatırdığı bir dönemde Rusya da “gel-git”ler içinde bocalıyor. ıdeoloji, ülkü aramak bir açık parantezin içinde debelenmek demek. Belki de bir Rus yazarın dediği gibi, “Herkesi birleştirecek yegane ideoloji olabilir: Çocuk edebiyatı.”
10.5.2009
Реклама