3,5 yılın bilançosu: Yaptırım gölgesinde Rusya ekonomisi
"Rusya ekonomisi 3,5 yıldır süren yaptırımların baskısı altında ciddi bir yavaşlama sürecine girdi." The Economist’in bu başlıklı analizine göre temmuz ayında ülkenin gayrisafi yurtiçi hasılası sadece yüzde 0,4 artış gösterdi. Bu oran, 2023–2024 dönemindeki hızlı büyümenin sona erdiğini işaret ediyor. Satın alma yöneticileri endeksi birkaç aydır gerileme kaydediyor, şirket kârlarındaki düşük artış borsa üzerinde baskı yaratıyor, gerçek ücretler neredeyse yerinde sayıyor. Buna rağmen kamuoyu araştırmaları, Rus vatandaşlarının ekonomik duruma her zamankinden daha iyimser yaklaştığını ortaya koyuyor.
ABD Hazine Bakanı Scott Bessent, Ukrayna’daki çatışmayı bir “dayanıklılık yarışı”na benzeterek Rus ekonomisinin Batı’nın yaptırımları karşısında ne kadar dayanabileceğini sorguladı. Bessent'e göre petrol ithalatçılarına yeni gümrük vergileri getirilmesi gibi daha sert tedbirler “ekonomik çöküş”e yol açabilir. Ancak şimdiye dek 18 yaptırım paketine rağmen Moskova Batı'da öngörülen çöküşü yaşamadı. Aksine 2022’deki kısa resesyon sonrası ekonomi iki yıl boyunca büyüdü. Fakat 2025 yazı itibarıyla bu ivme kayboldu ve büyüme neredeyse durdu.
The Economist'e göre yavaşlamanın arkasında kamu harcamalarındaki kesintiler önemli rol oynuyor. 2023’te devlet bütçesiyle ekonomiye yapılan destek yüzde 5 GSYH düzeyine ulaşmışken, bugün altyapı yatırımları ve savunma sanayisine aktarılan kaynaklar belirgin biçimde azaldı. Merkez Bankası’nın 2023 ve 2024’te enflasyonu frenlemek için sert faiz artırımlarına gitmesi de kredileri pahalı hale getirdi. Bu ortamda hem şirketler hem de hanehalkları harcamaktan çok biriktirmeyi tercih ediyor, bu da ekonomik canlanmayı baskılıyor.
Enerji sektöründe ise tablo karmaşık. Batı’nın ağır yaptırımlarına rağmen Rusya petrol ve petrol ürünlerinden hâlâ gelir elde ediyor, fakat ihracat hacmi 2022 başındaki 155 milyar dolardan 2025’in ilk çeyreğinde 96 milyar dolara geriledi. Rubledeki değerlenme ihracat gelirlerini aşağı çekerken, düşük küresel petrol fiyatları ve yüksek kredi maliyetleri yeni projeleri zora sokuyor. Buna rağmen Moskova, Çin gibi partnerlerle barter ticaretine yönelerek yaptırım baskısını aşmanın yollarını arıyor. Uzmanlara göre üçüncü ülkeler üzerinden yapılan transit ticaretin denetimi neredeyse imkânsız, bu da yaptırımların etkinliğini sınırlıyor.
Bütün bu tabloya karşın Rusya’daki işgücü piyasası şimdilik dirençli. Gerçek ücretler tarihî zirveye çıkmış durumda, işsizlik oranı ise rekor düşük seviyelere indi. Batı’da karamsar bir ekonomik hava hâkimken, Rus toplumunda daha olumlu bir algı öne çıkıyor. Ancak The Economist, bu iyimserliğin kalıcı olup olmayacağı konusunda temkinli. Zira büyümenin durması uzun vadede hem bütçe gelirlerini hem de sosyal refah seviyesini tehdit edebilir. Analizde, yaptırımların nihayetinde Rusya’yı masaya oturmaya zorlayabileceği, fakat bunun kısa vadede değil, zamanla gerçekleşeceği vurgulanıyor.
29.9.2025
Реклама