Moskova aydını nereye kayboldu?
Moskova’da “aydın” diye tanımlanan kesimin ortadan kaybolduğu yönündeki yaygın kanaat doğru mu? Moskviçmag dergisinden Anton Oreh'e göre sorun, aydınların tamamen yok olması değil, gündelik hayatta kaba, duyarsız ve kuralsız davranan insanların artık çok daha fazla göze çarpması. Bu durum da şehirde kültürlü ve sorumluluk sahibi insanların azaldığı izlenimini güçlendiriyor.
Oreh, çocukluk anılarından yola çıkarak “aydın” kavramının Sovyetler Birliği’nin son dönemlerinde bile tartışmalı bir anlam taşıdığını hatırlatıyor. O yıllarda “sade” ve “halktan” olmak daha makbul görülürken, aydın olmak çoğu zaman alaycı bir küçümsemeyle anılıyordu. Oreh, bugün de benzer bir algının farklı koşullarda devam ettiği iddiasında.
Peki Moskova’nın klasik aydınları nereye gitti? Yazarın bu soruya yanıtı birden fazla. Bir kısmının şehirden ya da ülkeden ayrıldığını, bir kısmının yaşlanıp kamusal hayattan çekildiğini, bazılarının ise artık görünür alanlarda bulunmadığını söylüyor. Oreh'e göre bu insanlar hâlâ konser salonlarında, tiyatrolarda ve sergi açılışlarında varlıklarını sürdürmekte: Tiyatrolarda boş koltuk bulunmaması bunun dolaylı bir göstergesi.
Yazıda Moskova’nın son yıllardaki sosyolojik dönüşümüne de dikkat çekildi. Asker emeklileri ve gaziler için sağlanan yeni imkânlarla başkente taşınan nüfusun arttığını belirten Oreh, bunun değer yargıları ve yaşam tarzları açısından şehir dokusunu değiştirdiğini ifade ediyor. Yazar, bu durumu bir “iyi–kötü” karşıtlığı olarak değil, farklı insan tiplerinin aynı şehirde daha görünür hale gelmesi olarak değerlendirme eğiliminde.
Oreh, toplumsal tahammülsüzlüğün ve kamusal alanlarda kurallara aldırmamanın sıradanlaştığını da anlatıyor. Asansörde sigara içen komşudan, günlerce temizlenmeyen çöp alanlarına kadar uzanan bu örnekler, kültürlü görünmenin tek başına “aydın” olmak anlamına gelmediğini gösteriyor.
Yazı karamsar ama net bir tespitle bitiyor: Toplumda hoyratlık ve cehalet daha sık görülüyorsa, bu durum aydınlığın tamamen yok olduğundan değil, geri plana itildiğinden kaynaklanmakta. Bu ise bireylerin değil, zamanın ruhunun bir sonucu ve şikâyet edilecekse adres bizzat bu ruhun kendisi.
27.12.2025
Реклама