Barışın önündeki 5 engel
ABD, Rusya ve Ukrayna temsilcilerinin bulunduğu Miami'de yoğun mekik diplomasisi sürerken Wall Street Journal, ABD’nin güncellediği barış planına rağmen Rusya ile Ukrayna arasındaki müzakerelerin temel başlıklarda hâlâ çıkmaza saplandığını yazıyor. Gazeteye göre taraflar birkaç haftadır süren görüşmelere karşın beş kritik konuda uzlaşamıyor ve bu maddeler, sürecin ilerlemesini zorlaştırıyor.
Toprak meselesi
Moskova, Ukrayna’nın Donbas’tan çekilmesini barışın ön koşulu olarak sunuyor. Kiev ise herhangi bir toprak tavizinin anayasaya aykırı olduğunu belirterek geri adım atmıyor. ABD, çatışmanın hızla sona ermesi için Kiev’e bu talebi değerlendirmesi yönünde baskı yapıyor. Vladimir Putin de bu hafta yaptığı açıklamada, diyaloğun reddi halinde “tarihî toprakların” askeri yöntemlerle alınacağını ifade etti.
Ukrayna’nın NATO hedefi
Plan, Ukrayna’nın NATO’ya katılımını içermiyor. Ancak Zelenskiy, ülkenin gelecekte NATO hedefinden vazgeçmesini isteyen şartları kesin biçimde reddediyor. Ona göre anayasal değişikliklere dış aktörler değil Ukrayna halkı karar vermeli. Rusya ise Ukrayna’nın tarafsız, ittifak dışı ve nükleersiz statüsünü barış için temel koşul olarak görüyor.
Ukrayna ordusunun büyüklüğü
ABD ilk aşamada Ukrayna Silahlı Kuvvetleri’nin 600 bin kişiyle sınırlandırılmasını önerdi. Kiev ve Avrupa ülkeleri bu rakamın en az 800 bine çıkarılması gerektiğini söylüyor. Zelenskiy, silahlı kuvvetlerin sayısı ve yapısının egemenlik meselesi olduğunu vurguluyor. Moskova’nın yaz aylarında İstanbul’da sunduğu taslak memorandumda ise Ukrayna ordusuna üst sınır konulması maddesi yer alıyor.
Rusçanın statüsü
Moskova, savaş sonrası dönemde Rusçanın Ukrayna medya alanı ve eğitim sisteminde yeniden yer almasını istiyor. ABD’nin ilk taslağında Rusçanın resmi dil olarak tanınması maddesi bulunuyordu. Kiev bu talebi reddediyor ve Rusya kaynaklı propaganda ile dezenformasyonu durdurmak için kısıtlamaların gerekli olduğunu savunuyor. Anketler, halkın büyük bölümünün Rusçanın okullarda öğretilmesine karşı çıktığını gösteriyor.
Zaporojye Nükleer Santrali’nin kontrolü
ABD’nin önerisi, Avrupa’nın en büyük nükleer santralinin yönetiminin Ukrayna ile Rusya arasında paylaştırılmasını içeriyor. Kiev, güvenlik konularında ciddi açıklar bulunduğunu söyleyerek bu modele karşı çıkıyor. Putin, güvenlik alanında Washington’la işbirliğine kapı araladığını belirtse de Rusya Dışişleri, dünyada ortak işletilen nükleer santral örneği olmadığını hatırlatıyor.
ABD’nin hazırladığı ilk taslak 28 maddeden oluşuyordu. WSJ, bu süreçte Washington’ın Kremlin temsilcisi Kirill Dmitriyev ile de istişare ettiğini yazmıştı. Daha sonra belge 20 maddeye indirildi ve Zelenskiy, açık biçimde “anti-Ukrayna” gördüğü maddelerin çıkarıldığını söyledi. Son versiyon 14–15 Aralık’ta Berlin’de Ukrayna, ABD ve Avrupa ülkeleriyle müzakere edildi. Bu hafta sonunda Miami’de barılş planı yeniden masaya yatırılıyor. Trump'ın hedefi Noel'e kadar bir uzlaşma, ancak buna ihtimal verenlerişn sayısı pek az.
Miami’de kritik temaslar
Miami’deki görüşmelerin odağında, ABD’nin güncellenen Ukrayna planı ve bu plana Moskova’nın vereceği yanıt bulunuyor. Politico ve Axios’un aktardığı bilgilere göre Rus heyetine RFPI Başkanı Kirill Dmitriev, ABD tarafına ise Başkan Donald Trump’ın özel temsilcisi Steve Witkoff ile Jared Kushner başkanlık edecek. Görüşmeler öncesi Miami’ye Ukrayna ulusal güvenlik sekreteri Rustem Umerov da dahil olmak üzere İngiltere, Almanya ve Fransa’nın ulusal güvenlik danışmanları ile Türkiye'den Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ve Katar Başbakanı Muhammed bin Abdurrahman Al Sani ulaştı. Ancak ABD, Ukrayna ve Rusya arasında üçlü formatta bir buluşma planlanmıyor.
Berlin’de 14-15 Aralık’ta yapılan hazırlık toplantılarında Washington ile Kiev arasında önemli bir yakınlaşma sağlandı. Kiev’in NATO’ya üyeliğini Anayasa’dan çıkarma önerisini kabul etmesi ve buna karşılık ABD ile Avrupa’dan, NATO Antlaşması’nın 5. maddesine benzer güvenlik garantileri beklemesi bu uzlaşmanın temelini oluşturdu. ABD’li yetkililer, anlaşmanın yaklaşık yüzde 90’ının şekillendiğini belirtse de Ukrayna lideri Vladimir Zelenskiy, Donbas’taki askeri hat ve olası toprak değişimi konularında Washington ile aralarında hâlâ ciddi görüş ayrılığı olduğunu vurguluyor. The Wall Street Journal, Kiev’in Donbas’ta “demilitarize bölge” oluşturulması şartını reddettiğini yazdı.
Miami’deki istişarelerde ABD’nin amacı, Rus tarafına Berlin temaslarında ulaşılan ilerlemeyi aktarmak ve 28 maddeden 20 maddeye indirilen yeni planın kabulünü sağlamak olacak. Politico’nun aktardığına göre Washington, Rusya’nın Ukrayna’ya Batı tarafından verilecek güvenlik garantilerine ve Kiev’in Avrupa Birliği üyeliğine karşı çıkmadığı görüşünde. ABD Kongresi’nde onaylanması hedeflenen güvenlik garantilerinin “sınırlı bir zaman penceresi” içinde geçerli olacağı belirtiliyor. Buna rağmen Washington, Donbas’ın statüsü ve Ukrayna birliklerinin bölgeden çekilmesi gibi konuların hâlâ çözüme kavuşmadığını, Moskova’nın bu başlıklarda açık bir taahhüt vermesi gerektiğini savunuyor.
Ukrayna ve Avrupa tarafı ise finansman ve güvenlik mimarisinin netleşmesini istiyor. Brüksel’deki son AB zirvesinde, Rusya’nın dondurulmuş varlıklarının kullanımında uzlaşma sağlanmadı ve bunun yerine 90 milyar euroluk bir kredi mekanizması üzerinde anlaşıldı. Zelenskiy, varlıkların hareketsiz kalmasının ve birkaç yıllık finansman güvencesinin önemli olduğunu söylese de bazı Avrupalı yetkililer sağlanan kaynağın yetersiz olduğunu belirtiyor. Ayrıca Fransa ve İngiltere öncülüğünde, ateşkes sağlanması durumunda Ukrayna’da görev yapacak çok uluslu bir güvenlik misyonu üzerinde çalışılıyor. Ancak Moskova, bu tür bir askeri varlığın kabul edilemez olduğunu defalarca açıklamış durumda.
20.12.2025
Реклама