Ünlü yönetmenden Putin'in huzurunda sert eleştiriler
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in online katılarak başkanlık ettiği “Sivil Toplum ve İnsan Haklarının Geliştirilmesi Konseyi” toplantısında, gündem resmi raporlar ve sosyal sorunlar etrafında ilerlerken, asıl tartışma ünlü sinema yönetmeni Aleksandr Sokurov’un konuşmasıyla başladı. Kommersant Kremlin muhabiri Aleksey Kolesnikov'un aktardığına göre, Sokurov, ülkede sanatçıların, öğrencilerin ve yaratıcı çevrelerin üzerindeki baskılara dikkat çekti. “Ülkede açık, sakin ve histeriden uzak bir siyasi tartışma kültürü yok. Bu eksiklik çok sayıda yetenekli insanın kaderine ağır darbe vuruyor” diyen yönetmen, gençlerle, öğrencilerle ve sanatsal çevreyle sağlıklı diyalog kurulamadığını, bunun da ülkenin geleceği için tehlikeli olduğunu vurguladı.
Sokurov, devlet ile sanat dünyası arasındaki ilişkiyi “kriz” olarak niteleyip, yasakların keyfiliğine işaret etti. “Filmlerim yasaklandığında bana sadece ‘git ve devlet başkanınla konuş’ deniliyor. Peki neden yasaklandığını kim açıklayacak” diyen yönetmen, Sovyet döneminde bile yasak kararlarının gerekçelerinin kendisine anlatıldığını hatırlattı. “Sanata yönelik yasakların hiçbiri zamanın sınavını geçmedi. Sanat ile devletin yolları paralel olmalı, çatışmalı değil” sözleriyle mevcut yaklaşımı eleştirdi, yaratıcı insanların, özellikle de öğrencilerin sürekli ‘bunu yapma, şunu gösterme’ baskısıyla yaşadığını anlattı.
Konuşmasında “yabancı ajan” uygulamasını da hedef alan Sokurov, bu etiketin insan onurunu zedelediğini söyledi. “Benim yurttaşlarım bir anda ‘yabancı ajan’ ilan ediliyor. Bu tanım insanı aşağılıyor, onu mesleğinden, geleceğinden koparıyor” diyen yönetmen, bu statünün bir insanın hayatını yıllarca taşıyacağı bir damgaya dönüştüğünü ifade etti. Sanat eğitimindeki atmosferi anlatırken “Bugün ‘Bir Askerin Baladı’ çekilmeye kalksa yasaklanırdı” ifadesini kullandı. Sokurov’a göre, devlet ile sanat arasındaki güven krizinin sürmesi “tam bir çıkmaz ve ulusal sistem için gerileme” anlamına geliyor.
Başkan Vladimir Putin, Sokurov’un sözlerine yanıt verirken bazı noktalarda açık biçimde karşı çıktığını ifade etti. Devlet başkanı, sanat ile devlet ilişkisinin her zaman karmaşık olduğunu kabul etti. Ancak “Bir Askerin Baladı” örneğine itiraz etti. “Bu film vatan sevgisiyle ilgilidir, anne sevgisiyle ilgilidir. Böyle bir film bugün de gerekli olurdu” diyen Putin, bu açıdan Sokurov’la aynı fikirde olmadığını söyledi. “Yabancı ajan” yasası konusunda ise “Bu uygulamayı biz icat etmedik, 1940'larda ABD'de vardı, başka ülkelerde de var. Kimse bu konuyu sağa sola savrulan bir kılıç gibi kullanmamalı. Her şey dengeli ve dikkatli olmalı” ifadelerini kullandı.
Bir askerin baladı, Sovyet sinemasının en bilinen savaş filmlerinden biri olarak kabul ediliyor. Grigoriy Çuhrai’nin yönettiği ve 1959’da gösterime giren film, II. Dünya Savaşı sırasında cephede kısa süreli izin alan genç bir askerin annesine ulaşma yolculuğunu anlatıyor. Film, cephe çatışmalarından çok savaşın insan üzerindeki duygusal yıkımına odaklanmasıyla döneminin propagandist savaş filmlerinden ayrılıyor. Anne sevgisi, kayıp, umut ve geri dönüşsüzlük temaları öne çıkarken, film Sovyetler Birliği içinde olduğu kadar Batı’da da büyük ilgi gördü, Cannes Film Festivali’nde ödül aldı ve Oscar’a aday gösterildi. Bugün Bir askerin baladı, savaş sinemasında insanî bakışın en güçlü örneklerinden biri olarak klasikler arasında sayılıyor.
Toplantının sonunda Putin, Sokurov’a yönelik olası yasak ve kısıtlamaların ayrıca inceleneceğini belirterek, “Sizin bazı eserlerinizin gösterimine getirilen sınırlamalar konusunda konuşalım. Siz bana nerede, neyin yasaklandığını söyleyin, ben sizi ararım, görüşürüz. Eğer gerçekten bir haksızlık varsa bakarız” dedi. Aynı zamanda, Sokurov’un Konsey üyesi olduğunu hatırlatıp “Bu statü, size karşı üst düzeyde herhangi bir ayrımcılık yapılmadığını gösteriyor. Eğer sahada başka türden sınırlamalar görüyorsanız, bunları da bana iletin” sözleriyle konuyu birebir görüşme vaadiyle kapattı.
Aleksandr Sokurov, çağdaş Rus sinemasının en önemli yönetmenlerinden biri olarak görülüyor. “Rus Hazine Dairesi”, “Rus Hazine Sandığı” ve tek planlı “Russian Ark” gibi filmleriyle sinema tarihinde özel bir yer edindi. Tarih, hafıza, savaş, devlet ve birey arasındaki gerilimler onun filmlerinin temel eksenini oluşturuyor. Sokurov, uzun yıllardır hem Sovyet dönemine hem de bugünün Rusya’sına eleştirel gözle bakan, fakat tamamen ülkenin içinden konuşan bir entelektüel figür olarak tanınıyor.
Yönetmen, daha önce de Kremlin’deki benzer toplantılarda sert çıkışlarıyla dikkat çekmişti. Özellikle birkaç yıl önceki bir Konsey oturumunda ülkenin federal yapısı, Kuzey Kafkasya, merkez ile bölgeler arasındaki gerilim ve Rusya’nın gelecekte parçalanma riskine dair sözleri, Putin’le canlı yayında gergin bir tartışmaya dönüşmüştü. Sokurov o konuşmasında da devletin toplumla açık ve dürüst bir diyalog kurmaması halinde kültürel ve siyasi krizlerin derinleşeceği uyarısında bulunmuş, Putin ise bu görüşlere katılmadığını net bir dille ortaya koymuştu. Son toplantıda yaşanan karşılıklı ama görece daha yumuşak tonlu tartışma, Putin ile yönetmen arasında görüş ayrılıklarına rağmen devam eden yakın ilişkinin de işareti olarak yorumlandı.
10.12.2025
Реклама