Rusya'da internet çağı korkusu: İnsanlık aptallaşıyor mu?
Rusya Bilimler Akademisi’nin geçen ay açıkladığı anket sonuçları, dijital çağın hepimizi biraz “aptallaştırdığı” yönündeki tartışmaları yeniden gündeme taşıdı. Moskviçmag dergisinden Alek Ahundov'un aktardığı araştırmaya göre her beş Rustan biri hâlâ Güneş’in Dünya’nın etrafında döndüğünü sanarken üçte biri de medyumlara ve büyücülere inanıyor. Ahundov'a göre bu şaşırtıcı sonuçlar sadece Rusya’yı değil, internete doğmuş bütün bir kuşağı ilgilendirmekte.
Bilim insanları özellikle gençlerde, yani Z kuşağında, internetin bilgi kaynağından çok bilgi ikamesi hâline geldiği görüşünde. MIT’de yürütülen bir çalışmada, ChatGPT ve arama motoru desteğiyle yazı yazan öğrencilerin beyin aktivitelerinin belirgin biçimde azaldığı görüldü. Üstelik öğrenciler, kendi yazılarından tek bir cümleyi bile hatırlayamamış. Yapay zekâ yazıyor, gençler ise sadece “kopyala-yapıştır” düğmesine basıyor gibi görünüyor.
Uzmanlara göre sorun sadece tembellik değil: Beynimiz sürekli akan dijital gürültüyle baş edemiyor. Sosyal medya akışları, kısa videolar, bildirimler derken beyin gün boyu düşük kaliteli bilgiye maruz kalıyor. Harvard araştırmaları, insanların giderek düşünme işini makinelere devrettiğini, bunun da analiz, dikkat ve yaratıcılık gibi temel becerileri körelttiği iddiasında. Kısacası, beynimiz çalışmayı bırakıp sadece “onaylayan editörlere" dönüşmekte.
İşin bir diğer boyutu ise sosyal eşitsizlik. Psikologlar, dijital bağımlılığın özellikle ekonomik olarak daha kırılgan gruplarda yoğunlaştığı fikrinde. Kaliteli kaynaklara erişimi olanlar hâlâ kitap okuyor, tartışıyor, üretiyor. Diğerleri ise sürekli kısa içeriklerle besleniyor. Bu durum, gelecekte “analog bilgiye sahip olanlar” ve “dijital kırıntılarla yetinenler” arasında yeni bir zihin uçurumu yaratabilir.
Eğitimciler ise ortaya çıkan tabloyu “dijital demansın erken belirtileri” olarak yorumluyor. Pandemiyle birlikte hızla yayılan çevrim içi öğrenme, gençlerde hafıza ve eleştirel düşünme becerilerini zayıflatmış durumda. Uzmanların bir kısmı paniğe gerek olmadığını söylese de, bir kısmı bunun yakında küresel bir sorun hâline geleceği konusunda uyarıda bulunuyor. Ancak ortada herkesin üzerinde uzlaştığı bir çözüm henüz yok. Görünen o ki, insanlık bu yeni “aptallaştırıcı çağ” ile nasıl baş edeceğini hâlâ bilmiyor.
13.12.2025
Реклама