Rusya'dan çıkmaya çalışan yabancı şirketlere vize zor
Rusya, Ukrayna’daki askeri operasyon nedeniyle uygulanan Batı yaptırımlarının ardından uluslararası şirketlerin ülkeden çıkışını zorlaştıran politikalardan geri adım atmıyor. Başkan Vladimir Putin’in talimatıyla hükümet, şirketlerin varlıklarını satış süreçlerine ağır kısıtlamalar getirerek bu süreçten daha fazla gelir elde etmeyi amaçlıyor. 2024 yılı itibarıyla satış anlaşmalarında %60’lık bir "indirim" uygulanması ve ülkeden çıkış vergisinin %15’ten %35’e yükseltilmesi, şirketlerin finansal kayıplarını ciddi şekilde artırıyor. Değeri 50 milyar rubleyi aşan anlaşmalar ise doğrudan Putin’in onayına tabi tutuluyor.
Moskova'nın bu politikalarının son örneklerinden biri, Belçikalı bira üreticisi AB InBev’in, Rusya’daki AB InBev Efes hisselerini Anadolu Efes’e devretme çabasının engellenmesi oldu. Geçtiğimiz hafta yayınlanan bir kararnameyle AB InBev Efes’in hisseleri, geçen yaz 100 bin ruble sermaye ile kurulmuş olan ve ortaklık yapısı açıklanmayan "Vmeste" adlı şirketin geçici yönetimine devredildi. Benzer bir durum Danimarkalı Carlsberg’in Rusya’daki iştiraki Baltika Breweries için de yaşandı. Temmuz 2023’te Baltika Breweries’in kontrolü “geçici yönetim” adı altında Rusya hükümetine geçti. Carlsberg, Rusya hükümetini işini "çalmakla" suçlamıştı ve işletmesi üzerindeki kontrolünü tamamen kaybetmişti.
Gıda ve perakende sektörü, Ukrayna operasynunun hemen ardından Rusya’dan çıkış yapan sektörler arasında başı çekti. McDonald’s, restoranlarını Rus girişimci Aleksandr Govor’a devrederek 1,4 milyar dolara tekabül eden bir vergi cezasını ödemeyi de kabul etmişti. Nestle ve PepsiCo gibi şirketler ise Rusya’daki operasyonlarını önemli ölçüde küçültmüş, yalnızca bebek maması gibi temel ürünlerin satışına devam edeceklerini açıklamıştı. IKEA da 2023 sonunda ülkeden çıkan markalardan biri oldu.
Putin yönetimi, yabancı şirketlerin çıkışını sınırlamak için özel bir hükümet komisyonu kurdu ve satış süreçlerini sıkı denetim altına aldı. Bu politika, uluslararası şirketlerin ülkeden çıkarken varlıklarının önemli bir kısmını kaybetmesine neden oluyor. Örneğin, Danone, Rusya’dan çıkış sürecinde 17 milyar ruble değerindeki varlıklarının bir kısmını kaybetme tehlikesiyle karşılaştı. Rusya’dan çıkan Unilever ve Volkswagen gibi şirketler ise sıkı müzakereler ve ağır finansal kayıplar sonucunda bu süreci tamamlayabildi. Rusya bu uygulamaları karşılıklılık ikesi ile açıklıyor ve yurt dışında Rus iş dünyasına uygulanan yaptırımlar ile Rus devletinin 300 milyar dolardan fazla varlığına el konulmasını gerekçe gösteriyor.
Öte yandan 2024 yılında Rusya’dan ayrılan yabancı şirketlerin ödediği 'gönüllü katkı payları', yılın ilk 11 ayında 156 milyar rubleye ulaştı (1,5 milyar dolar). İzvestiya'nın aktardığına göre bu rakam, 2024 için başlangıçta öngörülen 2,1 milyar rublelik hedefi 74 kat aştı. Rus hükümeti, yabancı şirketlerin Rusya’daki varlıklarını satarken ödemeleri gereken katkı payını artırarak yüzde 35’e çıkarmıştı. Düzenlemeler bütçeye önemli bir gelir sağlarken, işlem sayısının azalmasına rağmen elde edilen gelirin artmasına yol açtı.
2024 yılında Rusya’dan ayrılan büyük şirketler arasında Danone, HP, Hyundai, Caterpillar, Unilever ve IKEA gibi önemli markalar var. Bu şirketler, Rusya’daki varlıklarını elden çıkarırken hükümetin belirlediği koşulları yerine getirmek zorunda kaldılar. IKEA’nın Kasım ayında gerçekleştirdiği varlık satışı, dikkat çeken büyük işlemlerden biri oldu.
Uzmanlar, Rusya’nın bütçesindeki bu gelir artışını geçici ve taktiksel bir kazanç olarak değerlendiriyor. Kalıcı bir ekonomik istikrar içinse yerli üretim ve ithal ikamesine dayalı stratejilerin güçlendirilmesi gerektiği görüşü hakim. Ayrıca, yabancı şirketlerin varlık satışından elde edilen dövizlerin yurt dışına çıkışı, ruble üzerinde baskı oluşturmaya devam ediyor.
6.1.2025
Реклама