Putin'in bir dönem daha başkan kalıp kalmayacağının cevabı Lujkov'da mı?
![]()
Moskova’nın popüler başkanı Lujkov geçen hafta 70. yaşını kutladı. Yaşgünü haftasında çim sahada dostlarıyla futbol oynarken attığı öyle bir aşırtma gol vardı ki, insanın ister istemez “Allah hepimize 70 yaşında bu dinamizmi nasip etsin” diyesi geliyor. Önce Lujkov ile ilgili kısa bir hatırlatma:
Yuri Mihayloviç Lujkov, 1992’de eski başkan Gavril Popov’un görevden ayrılmasıyla Yeltsin tarafından Moskova Belediye Başkanlığı koltuğuna oturtuldu. 1996’da, 1999’da ve 2003’te yapılan üç seçimde de halkın büyük desteğiyle yeniden seçildi. Aralık 2007’de normal görev süresi doluyor. Yani tam 15 yıl Moskova’yı fillen yönetmiş olacak. “Dördüncü kez” başkan olup olmaması, Başkan Putin’in “olur”una bağlı.
Lujkov için son birkaç yıldır hep “senaryolar” konuşuldu, yazıldı Rus medyasında. Söylenenlere bakılırsa Kremlin’deki “St. Petersburg ekibi” Lujkov’u istemiyordu. Kimilerince, Moskova Belediyesi’nin milyarlarca dolarlık “federal gayrımenkule” el koyduğu ve rantını yediği savunuluyordu. “Eşi Yelena Baturina’nın belediyeden elde ettiği ayrıcalıklarla yaptığı 2 milyar dolarlık servet” gündeme getiriliyordu. Bir zamanlar Türkiye’de Dalan için çalışan fısıltı gazetesi burada alenen yayın yapıyordu: “Yiyor, yediriyor ama iyi de çalışıyor!”.
şimdi Lujkov için “son yıl” gelip çattı. Ancak ilginç olan, Putin’in çevresindeki “Lujkov karşıtları” kadar “Lujkov destekçileri” de ortaya çıkıp sesini yükseltmeye başladı. Kremlin destekli Birleşik Rusya Partisi “Gelecek seçimlerde Lujkov’un adaylığını onaylamasını Putin’den isteyeceğiz” diye açık beyanatlar vermeye başladı. Duma Başkanı, partinin liderleri ve Putin’e en yakın birkaç isimden biri olan St. Petersburg’lu Boris Grızlov da “Adayımız Lujkov” diye şimdiden ilan etti. Son anayasal değişiklik, üst yerel yöneticilerin seçiminde fiilen söz hakkını Başkan’a bırakıyor. Yani Putin isterse ve onay verirse, Lujkov’un 2007 aralık ayında bir dönem daha Moskova Belediye Başkanı olması mümkün. Birkaç ay önce hemen herkes Lujkov’un “kesin yolcu” olduğunu söylüyordu, son dönemde ise “Bir dönem daha kalabilir” diyenler artmaya başladı. Lujkov’un 70. yaş günü kokteyline giden, sarmaş dolaş pozlarla onu takdir eden Putin’in söyleyeceği son söz çok kritik. Neden?
Çünkü Putin’in Lujkov ile ilgili vereceği karar, aslında kendi siyasi geleceği ile ilgili bir “karine” yaratacak. Putin’in bu güne kadarki demeçlerini birlikte okuyunca, neden üçüncü dönem için aday olmak istemediği sorusuna şöyle bir cevap verilebilir: “Ülkede Anayasal geleneği kurmak, idarecilerin yasada gösterilen vadeleri dolduğunda kendiliklerinden çekilip yerlerine yenilerinin seçilmesine örnek teşkil etmek istiyor.”
ışte en kritik nokta bu. Eğer Putin gerçekten böyle düşündüğü için aday olmayı istemiyorsa, o zaman mantık olarak Lujkov’un da tam 19 yıl gibi demokratik ülkelerde rastlanmayan bir süreyle koltukta kalmasına izin verecek adımı atmaması gerekir. Putin için geçerli olan “makul” gerekçe Lujkov için de geçerli olmalı. Lujkov başarılı bir başkan olsa bile, maksimum sınır olan üç yıl üst üste görev yaptığı için artık emekli olmalı. Ancak Putin’in açıksözlülüğünün aksine Lujkov çıkıp da, “Anayasal ve demokratik bir geleneğin başlaması için ben artık aday olmamalıyım ve olmayacağım” demiyor. Övgülerden memnun, çok sevdiği Moskova’ya bir dönem daha hizmet etme umuduyla bekliyor.
O halde “hangi kriter” geçerli olacak? Eğer kriter, “halkın arzusu, desteği, o makamda başarılı bir şekilde görev yapan birinin süreyle katı bir şekilde sınırlanmaksızın görevine devam etmesi” olacaksa bu Lujkov için olduğu kadar Putin için de geçerli bir kriter olamayacak mı? Eğer Putin bu gerekçelerle seneye Lujkov’a “Bir dönem daha kal” derse, Rusya çapında çığ gibi büyüyecek olan (ama planlı, ama kendiliğinden) imza kampanyaları, “Gitme kal!” çağrıları karşısında “Peki o zaman kalıyorum” demek zorunda kalmayacak mı? Yoksa bunun altyapısı mı hazırlanıyor?
Yine “zihin açıklığı” olsun diye bir örnek daha verelim: Tataristan’ın 69 yaşındaki Devlet Başkanı Mintimer şaymiyev tam 16 yıldır iktidarda. şaymiyev’in üçüncü beş yıllık görev süresi geçen yıl dolmuştu. Kendi ifadesiye, “Aslında artık bırakmak ve emekli olmak istiyordu ama Putin bir dönem daha kalmamı istedi, kaldım”. Yani Putin için "üçüncü" dönem sorun yaratırken, şaymiyev "dördüncü" döneme üstelik Putin'i isteğiyle başladı!
Ve son bir örnek: Başkortostan Cumhuriyeti Murtaza Rahimov da, 1993’ten beri “devlet başkanı” sıfatıyla bu cumhuriyetin başında. Yaşı 70’i çoktan geçti, üçüncü seçim de geçti ama koltuğunu bırakmıyor. Biliyorsunuz, geçen yıl yapılan anayasa değişikliği sonrasında, Rusya Federasyonu’nun bağlı cumhuriyetlerinin ve özerk bölgelerinin başkanları artık halk oyuyla değil, Başkan’ın göstereceği adayın yerel parlamantolarda seçimi ya da fiiliyatta onaylanmasıyla seçiliyor.
şu ana kadarki tablo, “görev uzatmalarının” demokratik ve anayasal teamüllerden çok “reel politik” gerekliliklerden ötürü yapıldığının kanıtı. Bundan sonra bu teamülü tamamen değiştirecek olan bir adımı Putin gerçekten atacak mı? Bu sorunun cevabını bilmiyoruz. Ama en azından, bir dönem daha Moskova’nın başında kalmaya hevesli Lujkov ile ilgili seneye vereceği karar, Putin’in kendi geleceğiyle ilgili kararın da sinyali olabilir:
Lujov’un gitmesi Putin’in de gideceği anlamına gelmez. Ama Lujkov’un kalması, Putin’in de pekala kalabileceğinin güçlü bir işareti olur. “Anayasal gereklilik ve demokratik gelenek” sözleri anlamını yitirir, “Memleketin yüce çıkarlarına hizmet ve halkın arzusuna boyun eğme” gerekçesi ağır basar...
Реклама