Rusya’da 18 Eylül Duma seçimlerine doğru (2) - Siyasi partiler ne durumda?
M. Hakkı Yazıcı'nın kaleminden: Rusya’da 18 Eylül’de yapılacak seçimlere az kala 14 siyasi parti arasındaki rekabet kızışıyor. Bizim Vladimir İvanoviç’deyse hala heyecan yok. Ama bana anlatmaktan da imtina etmiyor. Rusya’nın çok partili bir siyasi hayatı var. Sovyetler Birliği dağılmadan evvel, daha yaklaşık 25 yıl öncesinde siyasi sahnede sadece Sovyetler Birliği Komünist Partisi’nin olduğunu hatırlayınca bunun Rusya’nın toplumsal yaşamında ne büyük ve yeni bir değişiklik olduğunu anlıyor insan.
1905-1917 yılları arasında varlığını sürdüren Çarlık Rusyası’nın yasama meclisi Duma’nın siyasi ömrü 1917 Bolşevik Devrimiyle son bulmuştu.
Rusya’da Devrim öncesi son seçimler, IV. Duma için 1912 yılı sonbaharında yapılmıştı.
Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra Rusya Federasyonu yasama meclisi, 1993 Anayasasıyla yeniden Duma ismiyle siyaset sahnesinde yerini almıştı.
İlk Duma seçimi 12 Aralık 1993 yılında yapılmıştı.
Bunu 1995, 1999, 2003, 2007, 2011 seçimleri takip etmişti.
Şu anda Duma’da milletvekili bulunan, barajı aşmış, aralarında en büyüğü iktidardaki Birleşik Rusya Partisi de olmak üzere dört parti var.
Ancak aslında Rusya’da resmi kayıtlı 76 siyasi parti mevcut. Diğerleri, yani önümüzdeki seçime giren 14 parti dışındakiler, seçime girmeyenler ya da giremeyenler... Bir de yasal statüsü olmayan çok sayıda parti var.
“Uuuvv, ne çok parti varmış?” demeyin; daha geçenlerde Türkiye’nin 91’inci siyasi partisinin Osmanlı Partisi adıyla kurulduğunu hatırlayın.
***
Elimdeki deftere bu notları alırken Vladimir İvanoviç, yine nokta vuruşlu bir uyarı yapıyor:
“Nicelik değil, nitelik önemli,” diyor.
Rusya’da ne kadar demokrasi var, diye sorulsa her kafadan başka bir ses çıkar. Ancak Rusya’nın Batılı ülkelere pek benzemediği ve Rusların da bundan bir övünme payı çıkardığı bir gerçek.
Bana sorarsanız da tarihteki bütün iyi niyetli teşebbüslere de rağmen “demokrasi” bu dünyaya gönlümün köşesindeki anlamda hiç uğramadı. Çok kötümsersin derseniz de, deyin; n’apalım böyle…
Tek partili olunca demokrasi olmuyor, ama çok partili olunca olabiliyor diye bir şey de yok.
Demokrasi kültürü, halkın günlük yaşamına nüfuz etmemişse partilerin sayısı kaçmış, seçim sistemi falan nasılmış hepsi geri planda kalıyor.
Bunu bizim ülkemizde de anlayabilmiş insan sayısı ne yazık ki henüz çok az.
Sevgi var mı, sevgi? Saygı var mı, saygı? Ya barış?
Bunlar olmadan gelişmiş ekonomi, kalkınma, eğitim kalitesi, refah, huzur, daha bir sürü şey olamıyor.
Viladimir İvanoviç’e:
“Yani, ne kaa ekmek, o kaa köfte,” diyorum.
Yüzüme öyle bakakalıyor.
Biliyorum, biraz karışık oldu; anlaşılamadı. Öylesine, birden bu konular aklıma geldi; konuşuverdim işte.
Bunu buradaki seçimler için değil, daha çok memleket dertleri aklıma geldiği için söyleyiverdim.
Neyse konuyu dağıtmayalım. Bunu daha sonra teferruatlı konuşmakta yarar var.
***
Şimdi benim özelimi, dertlerimi bir yana bırakalım da Rusya’daki partiler konusunda bilmeyenlere kısa bilgi verelim ( Bilenler bu bölümü atlayabilir).
Merkez Seçim Komisyonu, Rusya’da kayıtlı partiler arasından başvurusu olan ve seçime katılma hakkına sahip parti sayısının yukarıda da bilgisini verdiğim gibi 14 olduğunu bildirdi.
Oy pusulasındaki yerlerine göre bunlar şöyle:
1. Партия "Родина"( Partiya Rodina - Vatan Partisi), parti lideri Aleksey Zhuravlev, siyasi söylemleri aşırı milliyetçi, muhafazakar.
2. "Коммунисты России" (Kommunistı Rassiyi-Rusya’nın Komünistleri ), parti lideri Maksim Suraykin, siyasi söylemleri Marksist-Leninist/ Komünist.
3. "Российская партия пенсионеров за справедливость" - РППС – (Rassiyskaya Partiya Pensiyonerov za Spravedlivost- Rusya Adalet için Emeklilerin Partisi), parti lideri Yevgeniy Artyuh, siyasi söylemleri sosyal muhafazakar.
4. "Единая Россия"(Yedinnaya Rassiya-Birleşik Rusya), kurucusu Devlet Başkanı Vladimir Putin, parti lideri Dimitri Medvedev, siyasi söylemleri merkez muhafazakar, ulusalcı.
5. "Зелёные" (Zelyönıye-Rusya Ekoloji Partisi “Yeşiller”), parti lideri Anatoly Panfilov, siyasi söylemleri ekolojist, çevreci, yeşil politikalar.
6. "Гражданская платформа" ( Grajdanskaya Platforma,Civic Platform - Sivil Platform), parti lideri Rifat Shaykhutdinov, siyasi söylemleri liberalizm.
7. ЛДПР,( Rusya Liberal Demokrat Partisi), parti lideri Vladimir Jirinovskiy, siyasi söylemleri milliyetçi sağcı, muhafazakar.
8. "Парнас", ( PARNAS-Halkın Özgürlük Partisi), parti lideri Mikhail Kasyanov, siyasi söylemleri muhafazakar liberal, liberal demokrasi.
9. "Партия Роста" ( Partiya Rosta- Gelişme Partisi), parti lideri Boris Titov, siyasi söylemleri muhafazakar liberal.
10. "Гражданская сила" (Grajdanskaya Sila-Sivil Güç), parti lideri Kirill Bykanin, siyasi söylemleri liberalizm, yeşil politikalar.
11. "Яблоко" (Yabloko-Elma), parti lideri Emilia Slabunova, siyasi söylemleri sosyal liberalizm, Avrupa yanlısı.
12. КПРФ,( Rusya Federasyonu Komünist Partisi), parti lideri Gennadiy Zyuganov, siyasi söylemleri, Marksizm-Leninizm / Komünizm.
13. "Патриоты России" (Patriotı Rassiyi- Rusyanın Vatanseverleri Partisi), parti lideri Gennady Semigin, siyasi söylemleri demokratik sosyalizm/ulusalcı sol.
14. "Справедливая Россия"(Spravedlivaya Rassiya- Adil Rusya Partisi), parti lideri Sergey Mironov, siyasi söylemleri sosyal demokrasi/ demokratik sosyalizm.
***
Rusya’da Duma’da milletvekili bulunan, geçmiş seçimde barajı aşmış dört siyasi partiyle ilgili biraz daha ayrıntılı bilgi verelim.
Birleşik Rusya
Birleşik Rusya (Единая Россия-Yedinaya Rossiya), kendi siyasi çizgisini merkez partisi olarak tanımlayan iktidardaki partidir.
1 Aralık 2001’de Birlik ile Anavatan - Bütün Rusya adlı siyasi partilerin birleşmesiyle kurulan bu siyasi partinin kurucusu Devlet Başkanı Vladimir Putin’dir.
Şu andaki Genel başkanı ise Başbakan Dmitry Medvedev’dir.
Halen Duma'da sahip olduğu 315 sandalyeyle geçmiş seçimde en fazla oyu alan siyasi parti konumundadır.
En yakın rakibiyse geçen seçimlerde ikinci olan Komünist Parti'dir.
Söylemlerine ve icraatlarına bakılarak merkez sağ, sosyal muhafazakar, halkçı, merkeziyetçi, devletçi, bir siyasi parti olduğu söylenebilir.
Partinin XI.Kongresi'nde temel amacın muhafazakar modernleşme olduğu ifade edilmiştir. Demokrasiyi egemen kılmak, yabancı ülkelere karşı ulusal egemenliği
savunmak, ulusal değerleri korumak hedefleridir.
Parti, 2007 parlamento seçimlerinde “Putin'in planı” sloganıyla seçimlere girmişti.
Bu plana göre tarihsel geleneklere ve ortak kültüre sahip çıkarak Rusya'nın geliştirilmesi, sanayide yüksek teknolojiden faydalanılarak yatırımların arttırılması, ekonomik rekabetin teşvik edilmesi, emekli maaşlarının ve bursların arttırılarak daha iyi yaşam koşulları sağlanması, ulusal savunmanın güçlendirilmesi öncelikli amaçlar olarak belirlenmiştir. Konut sorununa çözüm bulmak, sivil toplumun desteğini almak, uluslararası alanda tek kutuplu ABD hegemonyasıyla mücadele ederek çok kutuplu bir dünyada barışı sağlamak gibi amaçlar da planda belirtilmiştir.
Rusya Federasyonu Komünist Partisi (RFKP)
Rusya Federasyonu Komünist Partisi (RFKP)- (Коммунистическая Партия Российской Федерации (КПРФ)-Kommunistiçeskaya Partiya Rossiyskoy Federatsiyi (KPRF), Rusya'da 1993 yılında kurulan bir siyasi partidir.
Ağustos 1991'de selefi Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin kapanmasından sonra, 14 Şubat 1993 tarihinde Rus Komünistlerinin 2.Olağanüstü Kongresi'nde kuruldu.
Parti eski Sovyet siyasetçileri; Gennadiy Zyuganov, Yegor Ligaçev ve Anatoly Lukyanov tarafından kurulmuştur.
2. Olağanüstü Kongre'de halen yine genel başkan olan Gennadiy Zyuganov parti lideri seçilmiştir.
Partinin resmi siyasi-ideolojik görüşü Marksizm-Leninizm’dir. Selefinden farklı olarak Stalinizmi savunmaktadırlar.
Sovyetler Birliği Komünist Partisi’nin halefi olan KPRF, Birleşik Rusya Partisi’nden sonra Rusya’nın ikinci büyük siyasi partisidir.
Rusya’da sosyalizmin yeniden inşa edilmesi, bilimsel ve teknolojik ilerleme, bilimsel sosyalizmin ilkelerine dayalı olarak sosyal adaletin tesisi, insanın sömürülmesinin engellenmesi, mülkiyet hakkının korunmasıyla birlikte kollektivizasyon ve kooperatifin geliştirilmesi, tarım ve sanayide modern teknolojinin kullanılması, Sovyet dönemi sosyal güvencelerin restorasyonu partinin temel amaçlarıdır. Büyük ölçekli işletmelerin kamulaştırılmasını savunan ama özel sektörde küçük ve orta ölçekli işletmelerin korunmasına yönelik bir ekonomik program belirler.
Emekçilerin gerçek iktidarını temsil eden bir devlet inşa ederek emekçilerin çıkarlarını savunarak, kırsal alanda tarımda kolektif formların öncü rolünün geliştirilmesini ve sosyal odaklı planlamayı uygun görür. Doğal kaynakların millileştirilmesi, yerli üretimin geliştirilmesi, dışa bağımlılığın azaltılması, fiyatlar üzerinde devlet kontrolünün sağlanması, dengeli bir maliye politikası uygulanmasını amaçlar. Bilimsel ve teknik potansiyelin geliştirilmesi ve iyileştirilmesine, toplumsal çıkarların dikkate alınmasına önem verir. Uluslararası ilişkilerde eski BDT(Bağımsız Devletler Topluluğu) ülkeleriyle ekonomik ilişkilerin öncelikli olarak geliştirilmesini hedefler.
Doğru Rusya veya Adil Rusya Partisi
Doğru Rusya veya Adil Rusya Partisi (Справедливая Россия-Spravedlibaya Rossiya), merkez solda, demokratik sosyalist ya da sosyal demokrat olarak tanımlanabilecek siyasi çizgideki bir partidir.
Sosyalist Enternasyonal üyesidir.
28 Ekim 2006 tarihinde kurulan bu partinin, genel başkanı Sergey Mironov’dur.
Eski Rodina Partisi’nin halefi niteliğindedir. Kurulduğunda Rusya Federasyonu Komünist Partisi, Adil Rusya partisinin sosyalist oyları bölmek amacıyla Kremlin tarafından
kurulduğunu iddia etmişti.
Siyasi Parti LDPR
Siyasi Parti LDPR (Политическая партия ЛДПР-Politiçeskaya Partiya LDPR), eski adıyla Rusya Liberal Demokrat Partisi (Либерально-Демократическая Партия России – Liberal'no-Demokratiçeskaya Partiya Rossiyi), Rusya Federasyonu'nda aşırı sağ çizgide bir siyasi partidir.
Vladimir Jirinovskiy, partiye 1992'deki kuruluşundan bu yana liderlik yapmaktadır.
Parti, 90'lı yıllarda hem komünizme, hem de "vahşi" kapitalizme karşı olmak sloganıyla 1993 Duma seçimlerinde çeşitli seçmen kitlelerinden oy toplayarak başarı elde etti.
2007 seçimlerinde parti %8.14 oy aldı ve Devlet Duması'ndaki 450 koltuktan 40'ını almayı başardı.
2011 seçimlerinde oy yüzdeleri %11.4'e yükseldi.
Partinin imajı ve hareket merkezi, tümüyle lideri Jirinovskiy'e bağlıdır.
İsmine rağmen Parti, söylemlerine bakılarak sıklıkla "ne liberal, ne de demokratik" şeklinde tanımlanmaktadır.
Parti ideolojisi, baskın olarak Jirinovskiy'nin fikirleri olan "Emperyal yeniden fetih" (yenilenmiş bir Rusya İmparatorluğu) ve "Büyük Rusya"nın otoriter vizyonu temelinde şekillenmiştir.
25. Kongre'den sonra (Aralık 2012) Rusya Liberal Demokrat Partisi adını Siyasi Parti LDPR olarak değiştirdi. Rusya Liberal Demokrat Partisi adı partinin tarihi adı haline geldi.
Renkli bir kişiliğe sahip LDPR'nin kurucusu, lideri , Duma Meclisi eski Başkan yardımcısı ve Avrupa Parlamentosu üyesi Vladimir Jirinovskiy,Türkolog, sosyolog ve avukattır.
Jirinovskiy, Seydişehir Alimünyum Tesislerinin yapılması sırasında Türkiye’de tercüman olarak çalışmıştır. Bu dönemde komünizm propagandası yaptığı iddiasıyla kısa süreli gözaltına alınmıştır. Bu olayı hiç unutmamıştır ve sıkça dile getirmektedir.
Televizyon tartışma programlarının ateşli katılımcılarından olan Jirinovskiy, Türkçe bildiği hatırlatılınca bazen Türkçe şarkılar söylemektedir. En severek söylediği şarkı ise
Türk Sanat Müziği bestecisi ve ses sanatçısı Suat Sayın'ın "Sevemez Kimse Seni" isimli şarkısıdır.
***
Her ne kadar şu anda Duma’da milletvekilliklerini paylaşan ve önümüzdeki seçimlerde de üç aşağı beş yukarı aynı pozisyonda olacak dört siyasi parti farklı söylemlere
sahip olsalar da, aralarındaki farklılıklara ve rekabete rağmen bana göre benzeşik politikalara sahiptirler.
Bazıları merkezin biraz sağında, bazılarıysa biraz solunda... Ancak tümü bizim tabirimizle “ulusalcı” Avrasyacı bir siyasi çizgidedirler. Aralarındaki birlik ve muhabbet ise
“Yenikapı Ruhu”nu bile kıskandıracak ölçüde.
Yani, bir şekilde “işbirliğine dayalı çok partili bir sistem”in var olduğu gerçeğiyle karşı karşıya bulunmaktayız diyebiliriz.
Durum, Jirinovskiy’nin sevip, söylediği şarkının sözlerine uygun biraz:
“Sevemez kimse seni / Benim sevdiğim kadar / Sevgilim sen olmasan / Yaşamak neye yarar?”
***
Türkiye’yi ilgilendiren bir başka haber de şöyle:
Rusya Merkezi Seçim Kurulu Sözcüsü Vasiliy Lihaçev, 18 Eylül’de yapılacak Rusya parlamentosunun alt kanadı Duma seçimlerinde Türk gözlemcilerin görev alabileceğini söyledi.
Geçen seçimlerde Türkiye’den 9 temsilci vardı.
Gazetecilere konuşan Lihaçev, 18 Eylül seçimlerini gerçekleştirme konusunda Rusya’nın hazır olup olmadığını incelemek, seçimler için gerekenleri saptamak amacıyla uluslararası bir heyetin ülkeye geldiğini söyledi.
Lihaçev, “Şimdilik 400 ilâ 500 gözlemci sayısı veriyorlar. Heyette AGİT ülkelerinden temsilciler var. Bu yöndeki ilgilerini belirten Türkiye ve ABD’den de temsilciler olacak. Varşova ve Viyana Türk temsilcilerin de olmasından yana bir karar alırsa, bu Ankara ile ilişkilerin normalleştirilmesine yönelik bir kanal olabilir” ifadelerini kullandı.
mhyazici@yandex.ru
10.9.2016
Реклама