Trump'ın Grönland talebi Çin ve Rusya için ne anlama geliyor?
ABD'nin 47. Başkanı seçilen Donald Trump'ın Danimarka'nın Grönland'dan 'vazgeçmesi gerektiğini' söyleyerek, adayı satın alma niyetini vurgulaması özellikle de Rusya'yı alarma geçirdi. Kremlin sözcüsü Dmitriy Peskov, Trump'ın son açıklamaları sorulduğunda, "Arktik Bölgesi, ulusal ve stratejik çıkarlarımızın olduğu bir bölge," dedi.
Trump, dünyanın en büyük adası konumundaki Grönland'ı satın alma niyetini sıklıkla dile getirse de adayı ele geçirmek için askeri güç kullanma seçeneğini de dışlamıyor ve bu durum Moskova'yı tedirgin etmiş gibi görünüyor.
Peskov, "Durumun epey çarpıcı biçimde geliştiğini görüyor ve yakından izliyoruz, ancak neyse ki şimdiye kadar açıklamalar düzeyinde," ifadelerini kullandı.
Euronews, "Arktik Bölgesi'nin Rusya için önemi nedir?" sorusuna cevap aradı:
"Kuzey Amerika'nın bir parçası olmasına rağmen siyasi olarak Danimarka'ya bağlı olan Grönland'ın yaklaşık yüzde 80'i buzla kaplı. Ancak Grönland'ı da içine alan Arktik Bölgesi'nin jeopolitik önemi gün geçtikçe artıyor.
Rusya, Arktik Bölgesi'nin en uzun kıyı şeridine sahip ülke konumunda. Bölgenin zengin petrol ve doğalgaz rezervleri de Rusya'nın enerji tedariki açısından onu hayati öneme sahip kılıyor.
İklim değişikliği, eriyen buzulların Rusya'nın Arktik kıyı şeridini çevreleyen Kuzey Denizi Rotası'nı giderek daha yaşanabilir hale getirriken, bu rotanın önemini daha da artırdı.
Rusya, NATO üyesi olmayan tek Arktik devleti. Eriyen buz, Arktik Bölgesi sınırını giderek daha fazla bir zayıf nokta haline getiriyor. Bu yüzden Rusya oradaki 50'den fazla Sovyet döneminden kalma askeri karakolu yeniden açtı, radar sistemlerini yükseltti ve Kuzey Filosu'nu modernize etti.
Böyle bir ortamda, ABD'nin bölgeden daha fazla toprak edinme girişimi (başka bir NATO üyesinden bile olsa) Rusya tarafından bir provokasyon olarak görülebilir.
Rus yetkililer, Grönland'ın ABD stratejik bombardıman uçaklarına ev sahipliği yapacağına dair de endişeli.
Ada aynı zamanda ABD'nin dünyanın en kuzeyindeki askeri tesisi olanPituffik Uzay Üssü'ne ev sahipliği yapıyor. Burası nükleer ve konvansiyonel savunmada önemli bir üs olup Rusya'nın Kuzey Kutbu üzerinden başlatacağı olası bir saldırıya karşı erken uyarı sağlıyor.
Çin'le ticaret için önemli
Bu rota ayrıca, Çin gibi büyük ticaret güçleri için büyük bir çekim merkezi olan Avrupa ile Asya arasında yaz mevsiminde kullanılabilir hale gelen bir kısayol sunuyor. Bu nedenle Rusya önümüzdeki 10 yıl içinde rotaya 30 milyar dolar yatırım yapma sözü verdi.
Öte yandan Trump'ın son dönemde Grönland ve Panama başta olmak üzere bazı kritik rotalar üzerinde söz hakkı iddia etmesini "Çin'e mesaj" şeklinde okuyanlar da var.
İtalya Başbakanı Giorgia Meloni, Trump'ın Grönland ve Panama Kanalı hakkındaki açıklamalarının düşmanca iddialardan ziyade diğer büyük güçlere, özellikle de Çin'e yönelik bir mesaj olduğunu savunuyor.
Meloni, "Panama Kanalı küresel ticaret için temel önem taşıyor, Grönland stratejik hammaddeler açısından zengin ve bunlar son yıllarda Çin'in giderek artan ilgi gösterdiği bölgeler," dedi.
Trump kısa bir süre önce Grönland ve Kanada'nın ABD'nin kontrolüne geçmesi gerektiği yönündeki önerilerini yinelemişti; bu öneri uzun süredir görevde olan Kanada Başbakanı Justin Trudeau'nun istifasını açıklamasından saatler sonra gelmişti.
Basın toplantısında Trump, Panama Kanalı'nı vermenin bir "hata" olduğunu söylemişti. ABD, 1977 yılında Başkan Jimmy Carter döneminde imzalanan bir anlaşma uyarınca 1999 yılında su yolunun kontrolünü Panama'ya bırakmıştı.
Beklenenin aksine, Rusya'nın işine gelebilir
Üstelik bazı yorumculara göre Trump'ın Grönland iddiaları belli açılardan Moskova'nın yararına bile olabilir. Zira bu açıklamalar, ilk önce adanın bağlı olduğu Danimarka'yı ilgilendiriyor.
ABD ve Danimarka arasındaki olası bir gerilim ise NATO içinde ayrılığa yol açma potansiyeline sahip.
Aynı zamanda bu iddia, Trump'ın yayılmacı bir politika izleyeceğine dair öngörüleri güçlendirebilir. Nihayetinde bu, Ukrayna ve Tayvan krizleri nedeniyle uluslararası tepkiyle karşı karşıya kalan Rusya ve Çin için daha fazla meşruiyet elde etme imkanı demek."
10.1.2025
Реклама