ışte Rusya'yı bekleyen en büyük tehlike...
![]()
Testiyi kıranla suyu getirenin bir tutulduğu Sovyet devrini yaşamışlardı. Çalışmak değil kaytarmak mubahtı. ışyerinden mal çalmak hırsızlık değil, deveden bir tüy koparmak kabilinde takdire şayan yetenekti. "Yakalanmadığın sürece hırsız değilsin" derlerdi. Bürokrasinin hantallığı kendi zirvesini yaratmış, "Bugün git, dün gel" lafı türemişti. Toplumsal ilerlemenin motorunun, insanoğlunun 'olmak' ile 'sahip olmak' fiillerini harmanlaması olduğunu söyleyene kötü gözle bakılırdı. Özel mülkiyetin köküne kibrit suyu dökülmüş, hantal devletin çarkları arasında öğütülmüştü. ışte o düzenden çıka çıka, uzaya gemi yollayan ama vatandaşına ayakkabı, çikolata yetiremeyen ucube çıkmış ve yerle yeksan olmuştu.
Günahı sevabı bir yana, Sovyetler tarih olduktan sonra, değişim ve gelişim bendini yıkarak geldi. Önüne kattığını sürükledi. Adil olmaksızın kimilerini vezir, kimilerini rezil etti. 10-15 yıla bir yüzyıllık hikâye sığdı. Ülke kabuğudan çıkıp serpildi, dinamizmin motoru işte o bahsettiğimiz özel mülkiyet hakkı oldu. ınsanlar, kendi işlerini kurabileceklerini, daha çok çalışırlarsa, daha iyi hizmet verirlerse daha çok kazanabileceklerini görmeye başladılar. Enerji devi devlet beslemesi şirketler bir yana, küçük ve orta boy şirketler de hızla filizlenmeye başladı.
Ama bu ufaklıklar, 'devlete rağmen' yol almaya çalıştı, öyle de devam ediyor. Anketlerde işadamlarına, "ış hayatının önündeki en büyük engel ne?" diye soruluyor. Yüzde 60'tan fazlası "Yasalar ve bürokratlar" diyor. Ayrıcalıklarını kaybetmek yerine artıran "Devlet biziz" diyen Rus bürokrasisi çiçeği burnunda özel mülkiyetin, Gogol'ün ince kalemiyle resmettiği uçuk-kaçıklıklara rahmet okutacak kadar üstüne çöküyor, eziyor. Altın yumurtlayan tavuktan şiş kebap yapılıyor. Ufakcık bir iş kurmak, bir dükkân açmak, işi yürütmek ateşten gömleğe dönüyor. Yüzlerce izin, binlerce belge, bitmeyen rüşvetler, denetimler derken özel sektör potansiyle suçlu muamelesi görüyor, doğmadan ölüme atılıyor. Bu mengenenin faturası, maliyet olarak sıradan vatandaşa ödetiliyor. O yüzden Moskova en pahalı şehir oluyor.
Bu coğrafyaya kendi önyargıları ile bakmakta mahir olan bir kısım Batı medyası, bildik türküyü tutturuyor ve palazlanan Rusya'dan korkarken, politik geleceğinden yana kaygı borularını öttürüyor. Oysa SSCB sonrası Rusya için asıl büyük tehdit ekonomideki bu gidişat. ıster hırsızlıkla malul özelleştirmeler deyin, isterseniz mafya yöntemleri; artık bu ülkede birilerinin elinde büyük sermaye toplandı. Nanoteknolojiden inşaata kadar her alanda özel sektörü teşvik etmek varken, yeniden devasa devlet şirketleri (goskorp) kuruluyor, milyarlarca dolar bürokratlara teslim ediliyor. Bavulculukla işe başlayıp bugün mağaza zincirlerine ulaşan, ülkenin en sağlıklı kesimi olan işadamları ise bürokrasi çarklarında cehennem eziyeti çekmeye devam ediyor. Halk mülkiyetin tadına varmaya başlamışken, her bürokrat "Ben babayım, istediğim an istediğimin elinden ekmeğini alırım" tafraları ile ortalıkta dolaşılıyor.
Rusya'da politik tablo yakın gelecekte bugünkünden çok farklı olmaz, olamaz; kadife eldivenli demir yumrukla yaşam devam eder. Her millet layık olduğu, arzu ettiği şekilde yönetilir. Dedik ya asıl arıza başka yerde: Siyasette bürokratik devlete döndükten sonra, aynı devleti tüm hantallığı ile tekrar ekonominin sahibi yapmak, kara- delikler yaratmak Rusya için hayırlı iş mi; tartışılır. Sorun insanın amaç mı yoksa yine araç mı olacağı. Bugün petrol gelirleri devletin kasasını doldururken iyi, hoş. Ama yarın zor zamanlarda ülkeyi ayakta tutabilecek güç bürokratlar değil; üreten, yaratan, vergisini ödeyen, kendi göbeğini kesebilen, mülkiyet hakkının dokunulmazlığınun huzuru ile uyuyabilen halk olacak, olmalı. Rusya'nın geleceği ile ilgili kuşku bulutları arayacaksanız burada arayın. Kremlin'e düşen bu yoldaki taşları kaldırmak, yola yeni taşlarlarla duvar örmek değil...
06.01.2008
Реклама