Rusya yabancı mahkeme kararlarını tanımayacak
Rusya hükümeti, ülke sınırları içinde yabancı veya uluslararası mahkemelerin kararlarının uygulanmasını kısıtlayan yeni bir yasa tasarısını onayladı. Tasarı, yalnızca Rusya’nın taraf olduğu uluslararası anlaşmalara veya BM Güvenlik Konseyi kararlarına dayanan mahkeme hükümlerinin geçerli olabileceğini öngörüyor. Böylece, Moskova’nın katılımı olmadan kurulan mahkemelerin kararları (örneğin Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) veya Ukrayna için kurulması planlanan özel savaş suçları mahkemesi) Rusya’da yasal bağlayıcılığa sahip olmayacak. Uzmanlara göre, bu düzenleme aslında halihazırda uygulanan bir ilkenin yasalaşmış hali olacak.
Kommersant'a konuşan hukuk uzmanı Vladimir Gruzdev, değişikliğin UCM kararlarının tanınmamasını da hukuken netleştireceğini belirterek, “Rusya, Roma Statüsü’nden çekildi ve bu mahkemenin yetkisini tanımıyor” dedi. Avukat İlya Raçkov’a göre, düzenleme daha çok “siyasi ve sembolik bir mesaj” niteliğinde; Kremlin’in, Batı destekli uluslararası mahkemelerin meşruiyetini tanımadığı yönündeki tutumunu vurguluyor. Bu bağlamda, Avrupa Konseyi’nin Ukrayna ile birlikte kurmayı planladığı özel “savaş suçu” mahkemesinin Rusya tarafından tanınmaması da kaçınılmaz görülüyor.
Geçtiğimiz yaz Avrupa Konseyi, Ukrayna’nın talebiyle Rusya’ya karşı özel bir uluslararası mahkeme kurulması için anlaşma imzalamış, ekim ayında da 25 AB ülkesinin bu yapıya katılacağını açıklamıştı. Moskova ise bu girişimi “uluslararası hukuk dışı” olarak nitelendirdi. MGIMO profesörü Aleksandr Volevodz, yeni yasa tasarısının bu tutumu hukuki zemine oturttuğunu belirterek, “Rusya, kuruluşunda yer almadığı veya BM yetkisiyle oluşturulmayan hiçbir yargı organının kararlarını tanımayacak” dedi.
Volevodz ayrıca, geçmişte de benzer örneklerin yaşandığını hatırlattı. Bunlar arasında, 2014’te MH17 uçağının düşürülmesi davasında Hollanda mahkemesinin Rus vatandaşlarını Moskova’nın rızası olmadan yargılaması ya da Irak özel mahkemesinin BM yetkisi olmadan kurulması gibi vakalar bulunuyor. Uzman, bu yasal değişikliğin uluslararası adli yardımlaşmayı etkilemeyeceğini, yalnızca Rusya’nın egemenliğini aşan kararların uygulanmasını engelleyeceğini ifade etti.
Ancak bazı uzmanlara göre yeni düzenleme mevcut uluslararası yükümlülüklerle çelişiyor. Anayasal Adalet Merkezi Başkanı İvan Brikulski, “Metnin doğrudan anlamına bakılırsa, Rusya’nın taraf olmadığı tüm yabancı mahkeme kararları artık tanınmayacak. Bu durum cezai konularda uluslararası adli yardımı da fiilen imkansız hale getirir” diyor. Brikulski ayrıca, düzenlemenin uluslararası anlaşmalara üstünlük tanıyan anayasa maddesiyle çeliştiğini savunuyor.
Vedomosti'ye konuşan Verba Legal ortağı avukat Dmitriy Malbin’e göre yasa tasarısı, Rusya’nın içinde yer almadığı uluslararası veya yabancı yapılar tarafından kurulan mahkemeleri hedef alıyor. Malbin, girişimin Avrupa Birliği’nin “Ukrayna savaşı nedeniyle Rusya’ya karşı özel mahkeme” kurma planıyla doğrudan bağlantılı olduğunu belirtiyor. Bu kapsamda düzenleme, özellikle Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin kararlarını kapsayacak. Rusya, mahkemenin dayandığı Roma Statüsü’nden 2016’da çekilmişti.
Rusya’nın tanıdığı uluslararası mahkemelerin kararları ise yürürlükte kalacak. Avukatlar, bunun Moskova’nın “uluslararası hukuk ilkelerini tamamen reddetmediğini, ancak kendi katılımı olmayan yargı mekanizmalarını geçersiz saydığını” gösterdiğini belirtiyor. Avrupa Konseyi’nin 2022’de Rusya’nın üyelikten ayrılmasının ardından özel bir savaş suçları mahkemesi kurma hazırlıkları sürerken, Moskova bu adımı ulusal egemenliğini koruma hamlesi olarak sunuyor.
11.11.2025
Реклама