Eski Sovyet cumhuriyetleri tartıya çıktı: Satın alma gücü nerede ne kadar?
Eski Sovyet ülkelerinin bugünkü ekonomileri ne durumda? Komsomolskaya Pravda gazetesi, Dünya Bankası’nın bu konudaki verilerini mercek altına aldı. Dünya Bankası verilerine göre, seski SSCB ülkeleri içinde satın alma gücü paritesine göre milli gelirin en yüksek olduğu ülke Litvanya (34 bin 829 dolar).
Bu ülkeyi Estonya (33 bin 353 dolar), Letonya (29 bin 488 dolar), Rusya (29 bin 32 dolar) ve Kazakistan (27 nim 495 dolar) izliyor.
Diğer ülkelerde bu göstergede son durum şöyle:
Belarus (20 bin 176 dolar)
Türkmenistan (19 bin 526 dolar)
Azerbaycan (17 bin 955 dolar)
Gürcistan (11 bin 600 dolar)
Ermenistan (10 bin 274 dolar)
Ukrayna (9 bin 182 dolar)
Özbekistan (7 bin 338 dolar)
Moldova (7 bin 104 dolar)
Kırgızistan (3 bin 812 dolar)
Tacikistan (3 bin 354 dolar)
Dünya Bankası, ülkelerin 2018 yılını kapsayan satın alma gücü paritesi raporunu geçen yaz açıklamıştı. Dünya Bankası'nın raporuna göre Türkiye, 2018'de 2,37 trilyon $'lık satın alma gücü paritesiyle dünyanın en büyük 13'üncü büyük ekonomisi olmayı sürdürdü. Satın alma gücü paritesine göre Türkiye'de kişi başına düşen gelir 28 bin 815 $ oldu. Hesaplama 82,3 milyon kişilik nüfusa göre yapıldı.
SATIN ALMA GÜCÜ PARİTESİ (SAGP) NEDİR?
12.1.2019 tarihli yazısında ekonomist Uğur Gürses yazıyor:
"Ülkelerin mal ve hizmet fiyat seviyeleri ile döviz kurları farklı; milli gelirlerini reel olarak karşılaştırabilmek için ortak bir fiyat seviyesine ve döviz kuruna getirmek gerekiyor. Satın alma gücü paritesinin (SAGP) işlevi de bu.
Hesaplanan satın alma gücü paritesi; belli bir ülkede elde edilen gelirle o ülkede satın alınabilecek belli bir mal ve hizmet sepetinin, dünya ortalaması bir fiyattan değerini gösteriyor kabaca.
2016 için Türkiye’deki kişi başı milli gelir 10 bin 743 dolar. IMF’nin hesapladığı satın alma gücü paritesine göre kişi başı milli gelir ise 24 bin 912 dolar bulunmuş.
Bunun anlamı şöyle; 10 bin 743 dolarlık gelirle Türkiye’den satın alınabilecek mal ve hizmetin, dünya fiyat ortalamasından ederi 24 bin 912 dolar değerinde demek. Bunun nedeni de, ülkeler arası döviz kuru ve genel fiyat seviyelerindeki farklılık.
Bunu anlamak için ABD’de yaşayan ve dolar kazanan birinin cebinde 10.743 dolarla Türkiye’ye geldiğini ve çeşitli mal ve hizmetler satın aldığını düşünün. Bu aynı içerikteki sepet satın almayı ağırlıklı biçimde dünyanın her ülkesine yaymış olsaydı (dünya fiyat ortalaması) aynı mal ve hizmete 24 .912 dolar ödeyecekti.
Özeti şu; Türkiye’de dolar kazanıp gelişmiş bir ülkede aynı mal ve hizmeti satın almaya kalkarsanız daha az mal ve hizmet alacaksınız demek.
Mahfi Eğilmez’e katılıyorum; satın alma gücü paritesi gelişen ülkelerin “gururunu okşamak” için kullanılan bir “manivela” halini almış durumda."
17.10.2019