"Rusya’nın uluslararası mal ve hizmet satışı toplamı neredeyse küçük Belçika kadar..."
"Rusya’da beşeri sermaye ne durumda?" Akşam gazetesi yazarlarından, ekonomist Deniz Gökçe bugünkü köşe yazısında bu önemli soruya yanıt aradı. Gökçe, "Petrol ve gaz Rusya için önemli ihracat maddesidir ama Rusya’nın uluslararası mal ve hizmet satışı toplamı nerede ise küçük Belçika kadardır ve küçük Hollanda’nın da oldukça altındadır. Ayrıca hatırlanmalı ki dünyada geçmişte “hiç bir enerjiye dayanan süper güç” olmamıştır" diyor. İşte Gökçe'nin yazısı:
"Genel kanının tersine bir ülkede doğal kaynakların bulunmasından çok daha önemli olan faktör, bir ülkede beşeri sermaye, yani eğitimli ve becerili kaliteli insan kaynağı bulunmasıdır. Hele temel kaynak insan değil petrol veya doğalgaz olursa bu “bela” bile sayılabilir. Norveç dışında petrol bulup gene de huzurlu yaşayabilen bir ülke pek yok.
Rusya yüksek askeri gücü, doğal kaynakları ve ülkenin çok büyük topraklarıyla dikkat çeken bir ülkedir fakat çok önemli zayıflıkları da vardır. Petrol ve gaz Rusya için önemli ihracat maddesidir ama Rusya’nın uluslararası mal ve hizmet satışı toplamı nerede ise küçük Belçika kadardır ve küçük Hollanda’nın da oldukça altındadır. Ayrıca hatırlanmalı ki dünyada geçmişte “hiç bir enerjiye dayanan süper güç” olmamıştır. Modern dönemde ulusal güç ve servetin temeli hiçbir yerde enerji olamamış, insan kaynakları olmuştur.
Ölüm hızı azaldı, doğum artıyor...
Nicholas Eberstadt adlı yazar ve iktisatçı Rusya’nın insan kaynağı ve beşeri sermaye zayıflığına dikkati çekiyor. 1999 yılına kadar Rusya’nın nüfusu düşmekteymiş, şimdi bu düşüş eski Sovyetler üyesi devletlerden göç ile durmuş. Ölüm hızı biraz azalmış ve doğum da yeniden artmaya başlamış. Bu değişme ilk defa geçen yıl olmuş. Ancak bu değişim büyük çapta Müslüman olan Çeçenya ve Dağıstan’dan kaynaklanmakta. Yani Kuzey Kafkasya Rusya’dan ayrı düşünülürse Rusya hala nüfusu azalan bir ülke. Diğer taraftan da yüzde 1.7 doğum ile Rusya’da kadın başına doğum, ülkede nüfusun yenilenmesi için gerekenden yüzde 20 kadar aşağıda. Yani göç olmasa Rus nüfusu bir kuşaktan diğerine yüzde 20 kadar azalacak. Ayrıca Rusya’da bugünkü ölüm oranları üçüncü dünya ülkesi düzeyinde yani yüksek. 2012 yılında Rusya’da 15 yaşındaki bir genç erkek için yaşam beklentisi Haiti’den daha düşük. Bu düşüklük Birleşmiş Milletler’in az gelişmiş ülke saydığı 48 ülke içinde 33 ülkeden daha düşük. Örnek verilirse Mali, Yemen ve Afganistan’a benzer bir durum var. Kadınlarda yaşam beklentisi 15 yaşındaki bir kadın için 2012 yılında 61 yıl olarak hesaplanıyor, bu da mesela Kamboçya’dan üç yıl daha az. Rusya gibi kentsel ve eğitimli bir ülkede, bu kadar düşük yaşam beklentisinin olmasında önemli bir neden de Rusya’da kardiyovasküler hastalıklar, kalp krizi ve beyin kanamaları gibi sorunların ve de trafik kazaları, intihar ve ölümlü kazaların çok yaygın olması imiş. 2010 yılında Rus kadınları için kardiyovasküler hastalık oranı Avrupa genelindeki kadınların istatistiklerinin beş misli imiş. Rus erkekleri ise tüm dünyada en yüksek kardiyovasküler ölüm nedeni rekoruna sahip.
Diğer taraftan Rusya’da yüksek eğitim ama düşük beşeri sermaye sorunu bir bilgi zafiyeti sorununu da gündeme getirmiş bulunuyor. Bu da üretimde prodüktivite zafiyeti getiriyor. Örneğin patent sayısında Rusya Avusturya ve Norveç gibi küçük ülkelerin çok altında. İrlanda’yı da ancak geçebiliyor. Bu arada hatırlayalım, Rusya’nın nüfusu Avusturya’nın 15 misli. Rusya dünya nüfusunun yüzde 2 kadarı ile dünya toplam GSYİH sayısının yüzde 3 kadarını üretiyor ve Rusya dünyanın üniversite mezunlarının yüzde 5 kadarına sahip ama insan becerisi ihracatı demek olan hizmet ihracında dünyadaki payı Filipinleri az biraz geçmekte.
Nüfus 2030'da yüzde 30 azalacak
2030 yılında Rusya’nın nüfusu, bir şeyler değişmezse, bugünkünden yüzde 30 daha küçük olacak. Bu nedenle uluslararası araştırmalar Rusya’yı “net mortalite ülkesi” olarak sınıflandırıyorlar.1990 yılında Rusya dünya genelinde çalışma yaşındaki üniversite mezunlarında yüzde 9 paya sahipti, yukarıda anlatılan değişiklikler sonrasında 2030 yılında bu istatistik yüzde 3 düzeyine inmiş olacak.
Yani Putin tüm çabalarına rağmen ciddi şekilde geriye düşmekte olan bir ülkeyi yönetiyor. Bu da son dönemdeki eski Sovyet ülkelerini geri alma çabasının önemli bir nedeni herhalde."
http://www.aksam.com.tr/yazarlar/deniz-gokce/rusyada-beseri-sermaye-ne-durumda-c2/haber-307049
12.5.2014

Реклама