Atatürk'ün hayran olduğu Sovyet pilot
![]()
Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün efsane Sovyet pilot Sergey Anohin’e büyük değer verdiği ve eğitim uçuşlarına bazen bizzat katılarak izlediği ortaya çıktı. Rus tarihçiler, Atatürk'ün 1935 yılında Anohin’i eğitim amacıyla Türkiye’ye davet ettiğini ve Sovyet pilotun Sabiha Gökçen dahil çok sayıda Türk pilotu yetiştirdiğini söylüyor.
Havacılık teknolojisi alanında araştırmalar yapan yazar Gennadi Amiryants'ın 2001 yılında Moskova'da yayınladığı, "Pilotlar: Sergey Anohin Arkadaşlarıyla" kitabında, Atatürk'ün özellikle Sovyet askeri pilotların Türk pilotlarına eğitim vermesini çok istediği aktarılıyor. Yazara göre, Atatürk ve o dönem Sovyetler Birliği Ankara Büyükelçisi Lev Karahan arasında birlikte tenis oynayacak kadar yakın bir dostluk ilişkisi vardı. Yazar, "Ülkemizdeki havacılığın gelişmesine olan ilginin hızla artması Atatürk'ün dikkatini çekmişti" diyor.
Yazara göre, Moskova'dan onay alan Sovyet elçisi Karahan, Türkiye'ye en iyi pilot eğitmenlerinin gönderilmesini organize etti ve bu iş birliği kapmasında Anohin ve Mihail Romanov, Türkiye'ye gönderildi.
Amiryants, Anohin'in uçuş eğitimlerine bazen Atatürk bizzat katılarak ilgiyle izlediğini, kendisine başbakan ve bakanlar, ayrıca Sovyet elçiliği askeri ataşesinin de eşlik ettiğini söyledi.
"Jukovskie Vesti" gazetesinin 2007 yılında yayınladığı "Zaman İçinde Gidenler" kitabında pilot Anohin'in hayatı kaleme alınırken Türkiye'deki yıllarına da değinildi. Kitapta, "Türkiye'de toplam 57 ay kaldı. Cumhurbaşkanı Atatürk'ün verdiği ziyafette onunla ilk kez görüştü. Atatürk ona yaklaştı ve kadife gözleriyle dikkatle inceledi, havacılık ve paraşütler hakkında epeyce sorular vererek sohbet etti" bilgisi verildi.
Yine Amiryants 2010 yılında "Avia Panorama" adlı havacılık dergisinde yazdığı makalesinde Anohin’in Türkiye’de tanık olduğu üzücü bir olayı da aktarıyor:
"Bir havacılık bayramında Türk paraşütçülerden biri havada Sovyet yapımlı paraşütünü açamayınca yere düşerek hayatını kaybetti. Anohin bu olay üzerine hemen uçakla havalandı ve aynı paraşütle atladı. Sovyet pilotu, böylece sorunun ve arızanın paraşütten kaynaklanmadığını kanıtlamış oldu."
Türk kaynaklara göre, anlatılan bu olaydaki kişi, Türkiye tarihinin “ilk kadın hava şehidi” sayılan Eribe Kartal Hürkuş. 1936 yılındaki 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı kutlamalarında gösteri atlayışı yapan Hürkuş hayatını kaybetmişti. 18 yaşındaki genç paraşütçü, 600 metre yükseklikten gösteri atlayışını yaparken paraşütü açılmamış, kaldırıldığı hastanede kurtarılamamıştı.
Anohin'in eşi Margarita Ratsenskaya da Türkiye'ye gelerek yerleşti, ailenin 1937 yılında Sergey adını verdikleri bir erkek çocukları dünyaya geldi.
Yazar Amiryants'ın "Lyudi" adlı sitede yayınladığı "Gökleri ve Uzayı Fethedenler" başlıklı makalesinde, ikili iş birliği anlaşması bağlamında Anohin’in Türkiye’de görev süresi için 3 ay süre öngörülüyordu. Fakat Atatürk, Sovyet pilotunun çalışmalarını çok beğenince daha fazla kalması için ısrar etti.
Türkiye'de yaşadığı 5 yıl içinde Anohin yüzlerce pilot yetiştirerek havacılığın gelişmesinde önemli rol oynadı.
1940 yılında vatanına dönmek isteyen Sovyet pilotunun Türkiye'de kalması için iş ve İstanbul'da Boğaz manzaralı bir ev teklif edildi. Eşi Ratsenskaya da yıllar sonra bir belgesel filmde bu konuda, "Türkler çok güzel halk. Bize karşı çok iyi davranıyorlardı. Bize kalmamız için ev, toprak, çok şey teklif ettiler...Ama bizim için vatanımız daha önemliydi" dedi. Ratsenskaya ayrıca, Atatürk'ün eşini Türkiye'ye davet ederek bir anlamda hayatı da kurtardığını belirterek, o dönemde Sovyetler Birliği'nde yoğun tutuklamalar yapıldığını, Anohin'in arkadaşlarının da bu kişiler arasında bulunduğunu söyledi.
Sovyetler Birliği'ne dönen pilot Anohin, İkinci Dünya Savaşı'na da katılarak" SSCB Kahramanı" madalyası ile ödüllendirildi.
Anohin 1986 yılında Moskova'da hayatını kaybetti. (Fuad Safarov,
Medyagunlugu.com, Moskova)
19.5.2020
Реклама