Neler oluyor ve neden oluyor?
Rusya'da döviz piyasasında büyük çalkantı yaşanıyor. Hafta başından bu yana geçen üç gün içinde ruble, dolar karşısında yaklaşık %12 değer kaybetti. Devalüasyonun artarak devam edeceği endişesi özellikle dış ticaret yapanları endişelendiriyor. Hükümetin bütçe açıklarını kapatmak için rublenin daha da değer kaybetmesine izin vereceği, bunun da enflasyonu arttıracağı yorumları artıyor. Merkez Bankası rubleye destek için ilk müdahalesini yaparken, piyasada neler yaşandığı ve bunların neden yaşandığı sorusu da tartışılıyor.
Rusya Merkez Bankası, rublenin uluslararası piyasada sert bir değer kaybına uğraması sonrası, iç piyasada döviz alımını yıl sonuna kadar durdurma kararı aldı. Ruble, 27 Kasım’da Forex piyasasında dolar karşısında 114 ruble, yuan karşısında ise 15 ruble seviyelerine kadar gerilemişti. Bu adım, rublenin değer kaybını tersine çevirmekten ziyade piyasa dalgalanmalarını azaltmayı hedefliyor. Bu kararın ardından ruble yuan karşısında Moskova Borsası'nda toparlanmaya başlarken, Forex’te dolar ve euro karşısındaki düşüşü yavaşladı.
Rublenin değer kaybı, son günlerde ABD tarafından uygulanan yeni yaptırımlarla daha da hızlandı. Özellikle Gazprombank gibi önemli finans kuruluşlarına yönelik yaptırımlar, enerji ihracatından elde edilen gelirlerde aksamalara yol açtı. Bunun yanı sıra, yatırımcılar arasında artan jeopolitik belirsizlik ve küresel dolar güçlenmesi, rublenin zayıflamasına katkıda bulundu.
Ekonomi Bakanı Maksim Reşetnikov’a göre, rublenin düşüşü temelde "aşırı duygusal bir piyasa tepkisi". Bakan, Rusya'nın artık "dost olmayan ülkelerin" para birimlerine daha az bağımlı olduğunu ve piyasanın birkaç hafta içinde stabil hale geleceğini öngörüyor.
Merkez Bankası, döviz alımını durdurma kararına ek olarak, yuan satışlarını günlük 8,4 milyar rubleye çıkardı. Ancak bu tedbirin rublenin değer kaybını tamamen önlemesi beklenmiyor. Alfa-Bank Baş Ekonomisti Nataliya Orlova, bu adımın kısa vadede piyasayı sakinleştirebileceğini ancak rublenin güçlenmesi için daha temel ekonomik faktörlerin devreye girmesi gerektiğini belirtti.
RBC'ya konuşan bazı uzmanlar, mevcut koşullarda rublenin dolar karşısında 110 seviyesinde kalabileceğini, ancak Brent petrol fiyatlarının 70 doların altına düşmesi durumunda rublenin daha hızlı bir değer kaybına uğrayabileceğini ifade ediyor. Örneğin, Finam analisti Aleksandr Potavin, dolar kurunun 2022 yılındaki 121 ruble seviyelerine geri dönmesini olası görüyor.
Merkez Bankası’nın mevcut tedbirlerine ek olarak, ihracatçıların döviz gelirlerini ülkelerine getirme ve rubleye çevirme zorunluluğunun artırılması gibi önlemler de tartışılıyor. Ancak bu tür düzenlemeler, uluslararası ödeme sistemlerindeki zorluklar nedeniyle sınırlı bir etkiye sahip olabilir. Analistler, yüksek faiz oranlarının da rublenin değerini destekleyebileceğini, ancak mevcut %21 faiz oranının bile işletmeler için ciddi bir maliyet oluşturduğunu belirtiyor.
Kommersant gazetesi de uzmanların "Merkez Bankası rublenin desteklenmesinde geç mi kaldı?" sorusunu özne çıkarıyor.
Gazeteye konuşan uzmanlar, rublenin dolar ve euro karşısında rekor düşüşler yaşamasının temel nedenlerini şöyle sıralıyor:
1. Amerikan yaptırımları: ABD'nin Gazprombank gibi büyük finansal kuruluşlara uyguladığı yaptırımlar, ihracatçıların döviz getirilerini ülkeye getirmesini zorlaştırdı. Bu durum, döviz arzında ciddi bir düşüşe yol açtı.
2. Spekülatif faaliyetler: Yıl sonu yaklaşırken artan döviz talebi ve ithalat harcamaları, piyasalarda spekülasyonların artmasına neden oldu.
3. Bütçe Harcamaları: Yıl sonu geleneksel olarak artan devlet harcamaları, dövize olan talebi daha da yükseltti.
Finans analisti Denis Popov, Merkez Bankası'nın döviz alımını durdurma önleminde geç kalındığını belirterek "Sadece yuan satışı yoluyla piyasa istikrarını sağlamak etkili değil. Yeni ödeme sistemleri oluşturulmadan sorun çözülemez" diyor.
Uzmanlar, mevcut önlemlerin yanı sıra şu adımların da atılması gerektiğini vurguluyor:
- Zorunlu döviz satışı: İhracatçılara döviz gelirlerini ülkeye getirme ve satma zorunluluğu getirilebilir. Ancak, bu yöntemin uygulanmasında teknik zorluklar bulunuyor.
- Faiz artışı: Kritik seviyelere gelen oynaklığı durdurmak için Merkez Bankası, politika faizini daha da yükseltebilir. Fakat ekonomist Dmitriy Polevoy, böyle bir adımın ekonomiye olumsuz etkileri olabileceğini ifade ediyor.
- Sermaye kontrolü: Yurtdışına döviz çıkışlarına geçici sınırlamalar getirilmesi de düşünülebilir.
BFM'deki haber anaize göre rublenin hızlı değer kaybı birkaç temel faktörden kaynaklandı. Geçen hafta ABD’nin Rus finans sektörüne yönelik yeni yaptırımları, özellikle Gazprombank gibi enerji ihracatını yöneten kurumların hedef alınması, piyasada belirsizlik yarattı. Ayrıca yıl sonu artan bütçe harcamaları, ithalatçıların yeni yıl alışverişleri için dövize olan talebi artırması ve tatil sezonunda yurtdışına seyahat planlayanların döviz alımları da rublenin üzerindeki baskıyı artırdı. Bunun yanı sıra, Trump’ın seçim zaferiyle doların uluslararası piyasalarda güçlenmesi ve petrol fiyatlarındaki düşüş de etkili oldu.
Uzmanlar, Merkez Bankası’nın müdahalesinin piyasada paniği yatıştırmaya yönelik önemli bir adım olduğunu belirtiyor. Analist Dmitry Cheremushkin, "Merkez Bankası'nın hangi seviyede müdahale edeceğini yalnızca onlar biliyor. Ruble için bir denge noktası var, ancak bu kamuya açıklanmıyor. Bu denge noktasının 108 mi yoksa 110 mu olduğunu söylemek zor," dedi. Ek olarak, alınan bu önlemlerin piyasada spekülatif hareketleri azaltacağı ve rublenin daha fazla değer kaybetmesini önleyeceği tahmin ediliyor.
Piyasa gözlemcileri, rublenin dolar karşısında stabil hale gelmesinin biraz zaman alacağını ancak mevcut seviyelerde durmasının mümkün olduğunu düşünüyor. Ancak uzun vadede doların 121 ruble seviyelerine ulaşabileceği yönünde endişeler var. Business FM tarafından yapılan bir ankette, bazı iş insanları rublenin %15 değer kaybının fiyatlarda %30’luk bir artışa yol açabileceğini öngörüyor. Ancak uzmanlar, kurdaki değişikliklerin enflasyon üzerindeki etkisinin genellikle birkaç ay gecikmeli olarak hissedildiğini ve düşüş kısa sürerse fiyat artışlarının sınırlı kalacağını belirtiyor.
M. Komsomolets'in haberine göre, Rusya Merkez Bankası'nın yıl sonuna kadar iç piyasada döviz alımını durduracağını açıklaması finansal piyasalardaki dalgalanmayı azaltma amaçlı, ancak finans analisti Sergey Drozdov, bu önlemin daha önce alınması gerektiğini düşünüyor. Rus uzman "Ruble için bu olumlu bir haber, piyasa da bu kararı iyimserlikle karşıladı. Ancak bu kadar geç harekete geçmek doğru değil. Milli para birimini bu derece değer kaybına uğratmamalılardı" dedi.
Drozdov’a göre, bu karar rublenin değer kaybını durdurabilir, ancak yeterli olmayabilir. Drozdov, "Eğer MB, ihracatçıları döviz gelirlerinin bir kısmını satmaya zorlasaydı, ruble daha hızlı toparlanabilirdi. Benzer bir uygulama yılın başında etkili olmuştu," diyen uzman, bu ek önlemin piyasayı daha da stabilize edebileceğini ifade etti. Bunun yanı sıra, piyasalarda rublenin güçlenmesine yönelik iyimser bir hava oluşmuş olsa da, kurdaki oynaklık endişe yaratmaya devam ediyor.
Rublenin hızlı değer kaybının ekonomi ve halk üzerinde ciddi sonuçları olacağını belirten Drozdov, "Döviz kurundaki bu tür dalgalanmalar ekonomiye zarar verir. İthalatçılar, ürün fiyatlarına ek maliyet yükleyecek ve bu da mağaza fiyatlarına yansıyacak. Sonuçta bu yük, halkın sırtına binecek" dedi. Ayrıca, ihracatçıların rubledeki düşüşten kazançlı çıkabileceğini, ancak genel ekonomik istikrarın bu durumdan zarar göreceğini vurgulayan uzman "Merkez Bankası'nın görevi, milli para biriminin istikrarını sağlamak. Ancak bu tür krizlere karşı önceden önlem alınmalıydı" diye ekledi.
27.11.2024
Реклама