Türkiye-Rusya hattında durum: Bu borular kime girer, kimden çıkar?
![]()
Kimisi Ankara’yı suçluyor, “Rusya’ya dostluk göstermedik, Mavi Akım’ı adamlar istedi biz reddettik, Nabucco için uğraşıp Moskova’nın tepkisini çektik” diyor. Kimisi Moskova’yı suçluyor, “Enerji politikalarında Türkiye’yi yanlarına alma umudunu kaybedince, şimdi dışlamaya başladılar” diyor. Kimisi ABD’ye öfkeli, “Ne Nabuccou’nun önünü açabiliyorşar, ne de Rusya ile işbirliğimize imkan veriyorlar. ıran’a takmasalardı Türkmen gazı 10 yıl önce gelirdi” diyor. Hoca Nasrettin’in bakışıyla, “herkes biraz haklı”.
Ne dersiniz? Belki de enerjiye odaklanmaktan vazgeçip daha büyük fotoğrafa kuşbakışı bakmak lazım. Ankara’yı basiretsizlikle, Moskova’yı yan çizmekle, Washington’u işleri karıştırmakla suçlamadan evvel, “Bekara karı boşamak kolaydır” özlü sözünü hatırlayalım. Ve bir de şu açıdan bakalım olup bitenlere:
Ülkeler, devletler birbirine benzemez.Devletler vardır; ‘istediği herşeyi yapmaya’ gücü yeter. Adil değil zorba olabilirler, saygıdeğer değil küstah olabilirler, haklı değil güçlü olabilirler, ama son tahlilde, dünyada atını istediği gibi oynatırlar. (Bkz: Bush yönetiminin eline düşen ABD)
Devletler vardır; tarihin türbülansına yakalanıp geçiş dönemine düşer, artık ‘istediği şeyi yapmaya gücü yeten’ değilse de, ‘istemediği şeyi yaptırmamaya’ ekseriyetle muktedirdirler. ılk kategoriye dönme umutları da yüksektir, çünkü paraya çevrilebilir doğal zenginlik, nükleer silah teknolojisi, eğitimli insan gücü vs. vardır.. (Bkz: Putin yönetimindeki Rusya).
Devletler vardır; Müflis asilzadelere benzerler, övünülecek şeyleri bugüne değil düne aittir, güçten kuvvetten düşmüşlerdir, ne ‘istediklerini yapmak’, ne de ‘istemediklerini yaptırmamak’ konusunda iktidar sahibidirler. Ne serveti, ne teknolojisi, ne ele güne muhtaç olmayacağı ekonomisi, ne eğitimli toplumu, ne kendi bağımsız politikalarını sonuna dek uygulayabilecek gücü vardır. (Bkz: Etraf bu tarz ülkelerle dolu).
ışte bu pencereden bakınca artık ne gaz tek başına gazdır, ne boru tek başına borudur. “Kim ne derse desin, 2. Mavi Akım’ı da döşeyelim, Rusya’nın enerji koridoru olalım” deme şansınız da yoktur, birilerine rest çekme gücünüz de. Memleket öyle bir haldedir ki, Nabucco da, 2. Mavi Akım da bazen Kandil Dağı’ndan geçer, bazen Strasburg’tan çıkar. ıp cambazlığı tercihiniz değil, kaderinizdir.
Demem o ki, enerji konusunda ihmalleri, hataları bol olsa da, Ankara’da oturanları ‘gaflet ve dalalet’ ile suçlamadan evvel, ‘yukarısı bıyık, aşağısı sakal’ çıkmazının sarmalında dolanmakta olduğumuzu kabul edelim. Ne ABD’ye posta koymak, ne AB’nin kapısını vurup çıkmak, ne Rusya ile ‘stratejik ortaklık’ adımları atmak, bugünkü Türkiye’nin yiyebileceği lokmalar değil. Enerjimizi, birbirimizin üstüne çullanarak tüketmeyelim. Önce ‘sınırlarımızın’ ve imkanlarımızın bilincine varalım. Acı da olsa enerji oyunlarında ‘başrol’ değil en fazla ‘karakter oyuncusu’ rolü kapabileceğimizi kabul edelim. Rus tarafında beklentileri yüksek tutmaktan kaynaklanan bir kırgınlık varsa da, ‘Size bir tavrımız yok, ama Misak-ı Milli derdine düştüğümüz bir dönemde sırtmızda yumurta küfesi var” deyip derdimizi anlatalım. Üstelik boru hatlarından da evvel, Rusya’dan bize gelecek daha büyük katkı, gidecek yer arayan dev Rus sermayesini, yatırımcı olarak Türkiye’ye çekmektir. Lafebeliğinden öteye geçmeyen tekrarları bırakalım ve seçimi atlatabilirsek, mesela sonbaharda başbakanıyla, bakanlarıyla, TÜSAD’ı, TOBB’uyla Moskova’da görkemli bir ‘road show’a çıkıp Rus sermayesini Türkiye’ye davet edelim.
Enerji konusunda son söz: Rusya’nın Mavi Akım dışında alayı vala ile ilan ettiği üç proje de henüz kağıt üzerinde (Almanya’ya Baltık Denizi’nden gidecek Kuzey Akım, Çin’e gidecek hat ve Güney Akım). Enerji savaşları ilan edilen projelerle değil, gerçekleşen projelerle kazanılacak. Yani köprülerin altından daha çok su akar, çok boru hattı döşenir, ömrümüz yeterse görürüz!
Реклама