"Rusya'yı hafife aldık, yanıldık..."
![]()
Daha birkaç ay öncesine kadar, Rusya ekonomisinin adeta tükenmiş olduğu yorumları yapılıyordu. Bugün ise durum çok çok farklı. Rublenin değerlenme başlaması, petrolün yeniden 60 doları çıpa yapması, Rusya ekonomisinin "en zor dönemi gördüğü" ve dayanma gücünün yüksek olduğu yorumlarını güçlendirdi.
The Moscow Times gazetesinde yayımlanan Mark Adomanis imzalı analizde, Aralık veya Ocak aylarındaki o kötümser yaklaşımların sahiplerinin bu yanılgıya neden düştükleri irdeleniyor.
Yazarın en önemli saptamalarından biri, ülke ekonomisinin sanıldığından esnek olması. Bir diğeri ise Merkez Bankası'nın dünya standartlarında, birinci sınıf bir ekip ve çalışma sistemine sahip olması. Bunlar sayesinde yaptırımlar, beklenen sonuçlara yol açmadı.
Yazar analizine, Devlet Başkanı Vladimir Putin'in geçen hafta halkın sorularını yanıtlarken, ekonominin bileşenlerinin işlevsel olduğunu, krizde en kötünün geride kaldığını, iki yıldan kısa bir süre içerisinde de normale dönülmüş olacağını söylediğini anımsatarak başlıyor.
"Kremlin'in, ülkeye karşı başlatılmış olan ekonomik savaşın artık atlatıldığını ve bu savaşı da Rusya'nın kazandığını dile getirdiğini" belirten yazar, Rusya yönetiminin bu yaklaşımında haklı olabileceğini belirterek devam ediyor.
KREMLİN HAKLI
Putin birçok açıdan gerçekçi olarak kabul edilmeyebilir, ama ekonomik kriz konusundaki yaklaşımları hakkında bu söylenemez. Çünkü, Rusya ekonomisinin krizden çıkma yolunda olabileceği fikri, Kremlin kaynaklı bir kurgudan, tertipten ibaret değil.
Newsweek gibi batılı yayınlar da, "Rusya'nın beklenmedik ve güçlü ekonomik performansıyla" ilgili iyimser yazılar yayımlamaya başladı. Putin ve Putinizm'e yönelik eleştirileriyle bilinen, Bloomberg View köşe yazarlarından Leonid Bershidsky de, Rusya'daki ekonomik sıkıntının o kadar da derin olmayabileceğini belirtti.
En kötümser finansal profesyoneller bile, ülke ekonomisinin bu yılın ikinci ya da üçüncü çeyreğinde dipten döneceğini ve yıllık toplam küçülmenin en çok yüzde 3-4 arasında bir yerde olacağını belirtiyorlar. Standard & Poor's gibi bazı kesimlerin tahminleri ise küçülmenin sadece yüzde 2,6 olacağı şeklinde.
SADECE BİRKAÇ AY ÖNCE DURUM ÇOK FARKLIYDI
Bu göreceli iyimserlik, sadece birkaç ay önceki kötü durumla karşılaştırıldığında, arada çok büyük farklar olduğu görülüyor. Aralık veya Ocak aylarına dönersek, Rusya'nın sanki zemini çökmüş, bütün dayanakları yok olmuş gibiydi.
Para birimi ölümcül bir değer kaybı içindeydi, petrol her gün adeta yuvarlanırcasına düşüyordu, ağır dış borç yükü altındaki özel sektör uluslararası sermaye pazarından uzaklaştırılmıştı ve bankacılık sistemi o kadar büyük bir kurtarma paketi ihtiyacı içindeydi ki, ülkenin çok güçlü olmakla ünlü finansal rezervlerinin bile yetersiz kalacağı düşünülüyordu. Kötü gidebilecek olan şeylerin tamamı kötü gidiyordu.
Durumun o dönemde ne kadar olumsuz gözüktüğüne dair bir örnek, The Washington Post'ta uzmanların yazdığı Wonkblog'da bir dizi makalenin, "Rusya'nın anımsıyor musun? Bitmiş durumda" üst başlığı altında toplanmasıydı. Anders Aslund, krizin 2008-2009 krizinden çok daha kötü olduğunu, finansal erimenin, üretimdeki yüzde 8-10'luk bir gerilemeyle birleşeceğini söylüyordu.
YANILDIK, ÇÜNKÜ HAFİFE ALDIK
O zaman bugünkü farklı duruma yol açan ne? Ne gibi dersler çıkarmalıyız?
Birinci olarak, Rusya para otoritelerinin kapasitesini, esnekliğini ve yaratıcılığını hafife aldık. Rusya Merkez Bankası Ruble'deki düşüşü, herşeyi yakıp yıkacak bir hiperenflasyona yol açmadan veya ekonominin kalan kısmının tamamen çökmesine yol açmadan durdurmak gibi, imkansız gibi gözüken bir görevi, şu ana kadar başarmış gibi gözüküyor.
Şahsen daha önce, bunu yapabileceklerini düşünmüyordum. Ama MB Başkanı Elvira Nabiullina ve ekibi bir yetenek gösterisini sahneye koydu. Ülkede bürokrasinin birçok kesiminin durumu çok kötü ama Merkez Bankası'nın dünya standartlarında, birinci sınıf çalışma yürüttüğü görüldü.
İkincisi ise, çok sayıdaki ve aşikar durumdaki hatalarına karşın Rusya ekonomisi, kendisinden önceki Sovyet ekonomisine göre çok daha büyük bir esnekliğe sahip ve yakın bir gelecekte çöküşe doğru da gitmiyor.
Rusya'nın sanayi üretiminde yılın ilk çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 0,4'lük bir düşüş oldu. Bu elbette ithal ürünlerin ikame edileceğini, devalüasyonun yerli üreticilere yarayacağını düşünen Kremlin'in beklentilerine çok uygun olmadı. Ama Rusya ekonomisi dış gelişmelere karşı, Batı'da düşünülenden çok daha hızlı bir biçimde kendini uyarlayabildi. Batı'da hala, Rusya ekonomisinin, hantal ve verimsiz Sovyetler Birliği ekonomisinin bir versiyonu olduğunu düşünüyorlar.
Özel sektörün durumu, 2008-09 krizindeki gibi büyük bir üretim düşüklüğüne yol açmadı. Bazı firmalar, özellikle de bankalar hükümetin ek desteğine ihtiyaç duyacak gibi ama diğer birçoğunun temelleri de sağlıklı. Çok çok sağlam değiller ama çöküş tehlikesi altında da değiller.
BATI'YA BOYUN EĞECEK KADAR KÖTÜ DEĞİL
Bütün bunların anlamı şu: Rusya ekonomik baskıyı sanılandan daha iyi göğüsleyebilecek esneklikte bir ekonomiye sahip. Ekonomik dilden konuşursak, Rusya ekonomisi yaptırım öncesi durumuna göre daha kötü ama Batı'nın taleplerine boyun eğecek kadar da kötü değil. Ayrıca yaptırımlar hükümetin bugüne kadar uyguladığı politikalardaki hataları da ortaya çıkardı ve bunların gelecekte değiştirilmesi, düzeltilmesi muhtemel.
Karikatür: Peter Schrank
24.4.2015
Реклама