Hazar'dan dünyaya mesaj
Hazar Denizi’ne komşu ülkelerin lideleri, Rusya’nın Astrahan kentinde bir araya geldi. Hazar’ın hukuki statüsünün masaya yatırıldığı zirvede bölgesel ve uluslararası güncel konular da ele alındı. Özellikle statü ve enerji nakil hatları konusunda taraflar pozisyonlarını korurken, Rusya ve İran'ın öncülüğünde, bölgeyi ileride olası bir NATO askeri girişimine karşı kapatacak kararlarda mutabık kalındı. Taraflar, zirvede 19 maddelik ortak bir deklarasyona imza attı.
Bu yıl dördüncüsü düzenlenen Hazar Zirvesi’ne, Rusya lideri Vladimir Putin’in yanı sıra, Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev, İran Devlet Başkanı Hasan Ruhani, Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev ve Türkmenistan Devlet Başkanı Gurbanguli Berdimuhammedov katıldı.
Sovyetler Birliği ve İran arasında paylaşılan Hazar Denizi’in statüsü, 1990 yılından bu yana belirsizliğni koruyor. Hazar’ın göl ya da deniz kabul edilmesi, sınırlarının belirlenmesi, petrol ve doğalgaz yataklarının paylaşımı ve dibinden döşenecek boru hatları ile ilgili anlaşmazlıklar bulunuyor.
Putin zirvede yaptığı konuşmada, tarafların 18 yıldır belirsizliğini koruyan konu ile ilgili büyük ölçüde uzlaşmaya vardıklarını, Hazar’ın statüsünü belirleyecek anlaşmanın yakın bir tarihte imzalanmasının beklendiğini söyledi.
Putin, tarafların, Hazar’a sınırı olan ülkelerin dışında bir ülkenin bölgede askeri varlığının bulunmaması konusundaki tutumlarını sürdürdüklerini açıkladı.
Türkmenistan Devlet Başkanı Gurbanguli Berdimuhammedov ise, Türkmen doğalgazını Rusya’yı by-pass ederek Avrupa’ya taşıması öngörülen Trans-Hazar boru hattını Hazar Denizi altından döşemenin bu ülkenin hakkı olduğunu savundu.
Kazakistan lideri Nazarbayev, Hazar'a sınırı olan ülkeler arasında serbest ticaret böglesi kurulması teklifini ortaya attı.
Tarafların, Hazar’ın statüsü konusunda anlaşmazlıkları ise devam ediyor. Rusya, deniz yüzeyinde her ülkenin 25 mil ekonomik alanı bulunması ve ortada kalan alanın beş ülke tarafından ortak kullanılmasını teklif ediyor.
İran ise deniz dibinin ve yüzeyinin beş eşit parçaya bölünmesi için bastırıyor. Türkmeinsta ve İran arasında Kepez doğalgaz yataklarının işletilmesi konusunda da sorun yaşanıyor.
30.9.2014
Реклама