Petrol muamması: Üretimi kısmak çözüm mü?
![]()
Son günlerde petrol fiyatları yükselişe geçti. Bunda, Rusya ve Suudi Arabistan’ın petrol üretimini azaltma anlaşmasını en az bir yıl daha uzatmaya istekli olmaları etkili oldu. Karar, ay sonunda yapılacak OPEC zirvesinde alınacak.
The Moscow Times’dan Matthew Kupfer ve Mikhail Fishman, ekonomisi petrol gelirlerine bağımlı olan Rusya’nın üretimdeki kesintinin sürmesinden kazançlı çıkmasının garanti olmadığı görüşünde.
OPEC, geçen yıl vardığı anlaşmayla, arzı azaltarak petrol fiyatlarındaki düşüşü önledi. Uzmanlara göre, anlaşmanın uzatılması, yani petrol üretimindeki kesintinin devam etmesi, bu yılsonunda varil başına fiyatın 50-55 dolar civarında olmasını sağlayacak.
Rusya, doğal olarak anlaşmanın uzatılmasından yana. Petrol fiyatlarının artışı sayesinde Rusya Maliye Bakanlığı 2017’deki bütçe gelirlerine ilişkin beklentisini yükseltti. Daha önce hesaplarını petrol fiyatının 40 dolar olacağı varsayımına dayandıran bakanlık, şimdi bütçe açığı tahminini düşürdü.
Dışarıdan bakıldığında anlaşma Rusya’nın yararına görünüyor. Ancak gerçek, görünenden biraz daha karmaşık.
Kazanç mı fazla olacak, kayıp mı?
Rusya, üretimin günde 1.7 ila 1.8 milyon varil azaltılmasıyla petrol fiyatlarının 60 dolar civarına çıkmasını bekliyordu. Anlaşma, Moskova’nın üretimini günlük 300 bin varil azaltması anlamına geliyordu. Ancak evdeki hesap çarşıya uymadı ve petrol fiyatları 60 dolara çıkmadı. Ancak 50 dolarlık bir fiyat da Rusya açısından fena değildi.
Üstelik bu ayın başında fiyatlar 47 doların altına düşünce, Rusya ve OPEC’teki ortakları durumun ciddiyetini daha iyi kavradı. Danışmanlık firması Khaznah Strategies’in ortağı ve yöneticisi Peter Kaznacheev’e göre, “fiyatlardaki düşüş, Kasım ayında varılan üretimi azaltma anlaşmasıyla elde edilen bütün kazancı yok etti. Bu da OPEC üyelerini ve Rusya’yı harekete geçirdi.”
Bu nedenle yeni bir anlaşmaya varma ihtimali yüksek. Ancak, şeytan ayrıntıda gizli. Rusya’nın dışında yeni anlaşmayı kim destekleyecek? Ne kadar bir kesinti üzerinde uzlaşma sağlanabilecek? Anlaşma ne kadar süreyle uzatılabilecek?
Enerji Geliştirme Enstitüsü Müdürü Sergey Pikin, kesinti miktarının zaten Moskova açısından sınırda olduğunu belirtiyor. Pikin “Rus firmaları bu kesintiyi verimsiz petrol tesislerini kapatarak karşılayabilir. Ancak daha da kısıtlayıcı bir şey, sıkıntı yaratabilir. Eğer OPEC kesinti miktarını iki ya da 2.5 milyon varile çıkartırsa, bu bütün tabloyu değiştirir.” diyor. Ancak böyle bir kesinti beklenmiyor.
Belirsizliklerin belirleyiciliği
Anlaşmanın bir yıllığına uzatılması petrol fiyatlarını 60 dolara çıkartabilir. Fakat Pikin’e göre bu pek mümkün değil. Böylesine uzun süreli bir anlaşmada petrol üreticileri açısından çok fazla bilinmeyen şey söz konusu. Çin’in talebi artacak mı, azalacak mı? ABD’nin ürettiği petrol miktarı ne olacak?
Burada, özellikle ABD faktörü önemli. Petrol fiyatlarının 50-60 dolar aralığında kalması halinde, Amerikan petrolü, OPEC kısıntısının yaratacağı boşluğu dolduracaktır.
Rus petrol şirketleri de üretim kesintisine çok sıcak bakmıyor. Rosneft’in CEO’su Igor Sechin, Rus hükümetinden anlaşmayı onaylamamasını istedi. Kendince kaygılanmasına neden olacak gerekçeleri vardı. Kaznacheev’e göre üretim kesintisi, piyasada bu kesintinin süreceği beklentisi yaratır. Kesintinin sürmemesi, fiyatların çakılmasına neden olabilir. Belki de anlaşmanın daha kısa süreyle uzatılması dışında Rusya’nın kendisi için daha iyi koşullar oluşturma şansı pek gözükmüyor.
Raiffeisenbank petrol ve doğalgaz uzmanı Andrei Polishchuk, özel muamele istemenin görüşmeleri çıkmaza sokabileceği uyarısında bulunuyor: “OPEC’teki büyük oyuncular Rusya ve Suudi Arabistan. Diğer ülkelerin anlaşmaya uymalarını sağlamak için Rusya’ya bir ayrıcalık tanıyamazlar. Rusya’da anlaşmanın uzatılmasını riske atmak istemez. Eğer anlaşma sağlanamazsa petrol fiyatları varil başına 40 doların altına düşebilir.”
2016 başında yaşanan benzer bir durum, rublenin 1998 mali krizinden bu yana en düşük seviyeye düşmesine neden olmuştu. Zamanın maliye bakanı Anton Siluanov, bütçede gerekli düzenlemeler yapılmaması halinde 1998 krizinin tekrarlanabileceği uyarısında bulunmuştu.
Moskova açısından böyle bir ihtimal, OPEC’in oluşturduğu statükodan çok daha olumsuz sonuçlar doğurabilir.
20.5.2017
Реклама