Rusya'da seçmen ne mesaj verdi?
M. Hakkı Yazıcı'nın kaleminden: Bütün dünya aylardır 8 Kasım 2016 tarihinde yapılacak seçimler sonrasında ABD’nin yeni başkanı kim olacak; Demokrat Parti’nin adayı Hillary Clinton mı, yoksa Cumhuriyetçi Parti’nin adayı Donald Trump mı diye konuşup, tartışırken bu arada Rusya’da parlamento seçimleri geldi, geçti. Duma’da yer alacak milletvekillerinin belli olacağı seçimler sessiz sedasız yapıldı.
Rusya Federasyonu vatandaşları, 18 Eylül Pazar günü Meclis Alt Kanadı Duma seçimleri için 7. kez sandık başına gitti. Rusya’da seçmenler daha önce, Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra, 1993, 1995, 1999, 2003, 2007 ve 2011 yıllarında oy kullanmışlardı.
***
Üst kat komşum Vladimir İvanoviç’e soruyorum, ama o, yine sus pus; çok fazla ilgili değilmiş havasında. Oysa oy kullandığını ve hatta hangi partiye verdiğini biliyorum, çünkü sandık başına birlikte gittik. Biraz ilgisiz olmasının sebebi belki sonuçları önceden tahmin ediyor ve telaşsız olmasından.
Rusya’da seçimlerin henüz resmi sonuçları açıklanmadı, ama resim üç aşağı beş yukarı ortaya çıktı.
Seçimlere katılan 14 siyasi partinin 6 bin 500 adayından kimlerin Duma seçimlerinde 450 milletvekilinin arasına girdiği belli oldu gibi. Şimdiden belli olan bir başka şey de bu milletvekillerinin barajı aşabilen dört partinin adayları arasından olacağı.
Bir önceki yazımda “Yapılacak seçimler Rusya’da önemli değişikliklere yol açar mı?” sorusuna karşılık “Öyle bir beklenti hiç kimsede yok. Bende de yok. Sadece şu olabilir: Bazı milletvekillikleri bir partiden diğer partilere kayabilir. Muhtemelen yine, “Bütün dünyanın merakla izlediği Rusya’daki seçimlerden beklenen sonuçlar çıktı,” diyeceğiz,” demiştim.
Öyle de oldu.
Yüzde 50'yi bulmayan katılım bir önceki seçime göre bile azdı. Bu eksilerden biri.
***
Duma seçimlerine ilişkin açıklanan resmi olmayan sonuçlara göre; oyların yüzde 54.19'sini alan şu anda iktidarda olan Birleşik Rusya Partisi ("Единая Россия"-Yedinnaya Rassiya) seçimlerde açık arayla önde.
Zyuganov’un liderliğindeki Rusya Federasyonu Komünist Partisi (КПРФ), yüzde 13.34 oranında oy alarak kıl payıyla ikinci büyük parti ve ana muhalefet partisi oldu.
Jirinovskiy'nin liderliğindeki LDPR (ЛДПР-Rusya Liberal Demokrat Partisi), yüzde 13.16 oranında oy aldı.
Mironov’un liderliğindeki Adil Rusya Partisi ("Справедливая Россия"-Spravedlivaya Rassiya) ise yüzde 6,22 oy alarak barajı aşabilen dördüncü parti oldu.
Seçimlere giren 14 siyasi partiden bu dört parti dışındaki yüzde 5 barajını aşamayan diğer partiler ise parlamentoya giremeyecek.
Bağımsız adaylar arasından ise kendi bölgesinde en çok oyu toplayan adaylar Duma’da yer alabilecek.
***
Rusya’da seçimler bu defa başka bir sistemle gerçekleştirildi. 24 Şubat 2014’de yürürlüğe giren yasa gereği karma sistem uygulandı. Milletvekillerinin yarısı bundan önceki yıllarda olduğu gibi nispi temsile dayalı bir seçim sistemine göre belirlenirken, diğer yarısı 2003'ten beri ilk kez dar bölge sistemiyle seçilecek.
Yani yeni seçim yasasına göre, 450 milletvekilinden 225 milletvekili nispi temsil yöntemiyle, diğer 225 milletvekili ise tek kişilik dar bölge yöntemiyle seçilecek.
Şu ana kadar gelen bilgilere göre bu karma sistemle yapılan seçimde 450 koltuktan parti listelerine ayrılan 225 koltuğun 203'ünü Birleşik Rusya'nın alacağını gösteriyor. Dar bölge sisteminde de iktidar partisinden isimler ağırlıklı kazanıyor. Hesaplamalara göre bu 225 koltuktan 190'ını da Birleşik Rusya'nın alacağı yolunda bilgiler geliyor.
Görüldüğü üzere bu seçim sistemi değişikliğinden iktidar partisinin karlı çıktığı anlaşılıyor.
Bu durumda Birleşik Rusya Partisi, yüzde 54.17’lik oyla Duma'da yaklaşık yüzde 76’lık koltuğu kazanmış olacak.
Böylece iktidar partisi büyük bir avantaj sağlayarak, salt çoğunluğun yanı sıra, ilk kez Anayasayı değiştirecek mutlak çoğunluğa da sahip oluyor.
Rusya Seçim Komisyonu Başkanı Ella Pamfilova, kesinleşmeyen seçim sonuçlarına göre Birleşik Rusya'nın Duma'da 343 sandalyeye sahip olmasını beklediklerini belirtti.
Sonuca göre Duma'nın yaklaşık dörtte üçü iktidar partisinin oluyor.
Hatırlatalım; Birleşik Rusya önceki dönemde Duma'da 450 sandalyenin 315'ine sahipti.
Putin'in partisi, 15 yıllık tarihindeki 4. zaferini elde etti. Ancak daha önce böyle bir seçim zaferine sahip olamamıştı.
1 Aralık 2001 tarihinde Birlik ile Anavatan-Bütün Rusya adlı siyasi hareketlerin birleşmesiyle kurulan Birleşik Rusya Partisi, 2003 ve 2011 seçimlerinde parlamentoda sayısal çoğunluğu elde etmişti, 2007 yılındaysa anayasal çoğunlukla hükümeti kurma görevini üstlenmişti.
Son sonuçlara bakarak iktidar partisi açısından büyük bir zafer kazanıldı diyebiliriz.
***
Seçim sonuçlarını daha iyi anlayabilmek için 2011 seçimlerinin sonuçlarını bir daha hatırlayalım.
Katılımın yüzde 60 olarak gerçekleştiği 2011 seçimlerinde;
- İktidar partisi Birleşik Rusya yüzde 49,32,
-Komünist Parti yüzde 19,19,
-Adil Rusya Partisi yüzde 13,24
-Vladimir Jirinovski'nin liderliğini yaptığı Liberal Demokrat Partisi ise yüzde 11.67 oy almıştı.
***
Seçimin tartışmasız açık ara galibi iktidar partisi Birleşik Rusya, ancak seçimin bir diğer kazananı da Jirinovskiy’nin partisi oldu.
Liberal Demokrat Partisi, oylarını ciddi oranda yükseltti, ana muhalefet partisi Komünist Parti ile kafa kafaya geldi.
Seçimin kaybedenleri ise Komünist Parti ile Adil Rusya Partisi.
Komünist Parti’nin oy kaybedeceği söyleniyordu, öyle de oldu.
Seçim öncesi bazı anketlerde oylarının yüzde 7,4’e gerilediği söyleniyordu, ancak o kadar da olmadığı görüldü. Komünist Parti, ikinci büyük parti olma durumunu kıl payıyla
muhafaza etti. Rakamlara bakınca nasıl ikinci büyük parti, nasıl ana muhalefet partisi demek de mümkün.
Bu sonucun açıklaması ise belki şöyle yapılabilir: Zuganov’un Komünist Partisi’nin kendisini yeterince yenileyemediği ve toplumda hala ciddi oranda var olan Sovyetler
Birliği özleminin üzerine yatarak yetinmeye devam ettiği için başarılı olamıyor. Gençlere ulaşmak konusunda yeterince başarılı olamayan Komünist Parti, kendisine destek veren Sovyetler Birliği dönemini yaşamış yaşlı nüfusun ölümlerle azalması nedeniyle giderek güç kaybetmeye devam ediyor. Kendi içlerinde de iki partiye bölünen komünistlerin işi gelecekte de oldukça zor görünüyor.
Adil Rusya Partisi, bütün tahminlerde olduğu gibi oy kaybetti; oylarını yarı yarıya yitirdi; ancak üçüncülüğü Liberal Demokrat Parti’ye kaptırmış olsa da yine % 5’lik seçim barajının üzerinde kalarak Duma’ya milletvekili sokan dördüncü parti oldu.
Seçimlere giren 14 partiden Duma’ya milletvekili sokan bu 4 parti dışındaki diğer 10 parti baraja takıldı.
Örneğin bunlardan Rusya'nın Komünistleri %2,50, Emekliler Partisi %1,77, Elma Partisi 1,57 ve Vatan Partisi %1,38 civarında oy alarak barajın altında kaldı.
***
Her ne kadar beklenen sonuçlar alınmış olsa da, bazı ufak sürprizlerin olduğu kuşkusuz.
Seçimler öncesinde yapılan anketler ve bazı siyasi gözlemci tahminleri, Putin’in kurucusu, başbakan Medvedev’in hali hazırdaki başkanı olduğu Birleşik Rusya Partisi’nin birkaç puan oy kaybedeceği yönündeydi. 2011 seçimlerindeki oy oranı olan yüzde 49’dan yüzde 45’lere inebileceği söyleniyordu.
Ama tersi oldu.
İşin doğrusu Birleşik Rusya Partisi’nin ve Liberal Demokrasi Partisi’nin bu oranda başarı sağlayacağı; Komünist Partisi ile Adil Rusya Partisi’nin de bu denli kan kaybı yaşayacağı beklenmiyordu.
Bunun siyaset diline tercümesi 2018 Başkanlık seçimlerinde de Putin’in seçileceğinin garanti olduğu ve 2024 yılında siyasete Putin olgusunun damga vuracağıdır.
***
Seçimlere katılımın düşük seviyede olduğundan bahsetmiştik.
Putin, 2011 seçimlerine göre düşük olan seçimlere katılım oranı için “en büyük olanı değil, ama yüksek” ifadelerini kullandı.
Katılımın geçen seçimlere göre bile az olmasını bazı analistler şöyle değerlendiriyor: “Halk Duma’nın artık Kremlin’e bağlı sembolik bir kurum olduğuna inanıyor, somut çözüm ve alternatif üretilen bir organ olmadığı kanaati güçlü.”
Bir analiz da şöyle:
Ekonomik kriz yüzünden halkın gelirlerinin düştüğü, hayatın zorlaştığı bir dönemde seçmenlerin yarısından fazlası sandığa gitmedi. Gidenlerin yarısı da iktidar partisi Birleşik Rusya’ya verdi. Eğer gitmeyenlerin yarısının “iktidar karşıtı” olduğu, kalan yarısının da “Zaten biz kazanırız, gitmeye gerek yok” diye iktidar yanlısı olduğu düşünülürse, gerçekte Birleşik Rusya’nın oyunun aşağı yukarı yüzde 35 civarında olduğu hesabı yapılabilir.
Bunu pek çok uzman, “İktidara olan desteğin artmasına değil, sandık başına ağırlıklı olarak iktidara oy verecek seçmenin gitmesine” bağlıyor.
Seçim sonuçlarıyla ilgili şöyle yorumlar da var:
“İktidarın halkın önemli bölümünü, ekonomideki zorlukların nedeninin Rusya’nın yeniden ‘süper güç’ olmasını hazmedemeyen Batının düşmanlığı olduğuna ikna etmesi.”
Her zaman olduğu gibi “dış düşman faktörü” Rusya’da seçmenlerin “güçlü iktidar” tercihini etkileyen en önemli unsur gibi görünüyor.
***
Seçimlerin organizasyonunun sorunsuz ve başarılı olduğunu teslim etmek lazım.
Rusya, 17,075,389 km2 ile dünyanın en büyük yüzölçümüne sahip ülkesi. Bir ucu Vladivostok’ta, diğer ucu Kaliningrad’da. Rusya dediğimiz toprak parçası, Asya kıtasını koca bir somun ekmek gibi düşünüp, ortadan kestiğimizde kıtanın kuzeyde kalan kısmıdır. Ona bir de Avrupa’nın önemli bir kısmını eklersek Rusya haritası tamamlanır.
Takdir edersiniz ki böyle büyük bir coğrafyada seçim organizasyonu oldukça güç bir iş.
11 zaman dilimine yayılan ve 22 saat süren Duma seçimlerinde her bölgenin yerel saati ile 08.00'de başlayan oy verme işlemi saat 20.00'ye kadar sürdü. Tüm Rusya genelinde yapılan seçimler ilk önce Rusya’nın en doğu bölgeleri olan Kamçatka ve Çukotka’da başladı. Seçmenler saat dilimi sayısının fazla olması sebebiyle ülkenin en
doğusundan en batısına neredeyse bir gün sürecek oy verme işlemine katıldı.
Rusya’da ilk oy kullanan seçmenler Moskova saatiyle akşam 23:00'te yerel saat ile 08:00’de Çukotka Özerk Okrugu ve Kamçatka Krayı sakinleri oldu. Son oy kullanan seçmenler ise Rusya’nın en batısındaki Kaliningrad sakinleriydi ve Moskova saati ile 21:00’de son oy sandığa atılmış oldu.
Rusya Merkez Seçim Komisyonu'nun verilerine göre, ülke genelinde 109 milyon 737 bin kayıtlı seçmen 95 binin üzerinde merkezde oy kullandı. Yurt dışında yaşayan 2 milyona yakın Rus vatandaşı içinse diplomatik temsilciliklerde toplam 371 merkez kuruldu.
***
Oyunu kullandıktan sonra gazetecilerin seçim gününü nasıl değerlendireceğini sorduğu Putin “İşe gideceğim” yanıtını vermiş.
Pazar günüydü, ama işe gideceğim, demişti. Bu bir mesajdı belki. Bundan sonra da işin ucunu bırakmayacağım mesajı…
Putin gazetecilerin kime oy kullandığını sorması üzerine de gülümseyerek “Oy kullandığım biri var. Yoksa bilmiyor musunuz?” ifadelerini kullanmış.
Putin, "Kendimizden emin olarak partinin çok iyi sonuçlar elde ettiğini söyleyebiliriz. İnsanlar Birleşik Rusya temsilcilerinin vatandaşlar için nasıl çabaladıklarını görüyor.
Belki her zaman başaramıyorlar, fakat çok etkili çalışıyorlar. Seçim sonuçları ülkede kolay olmayan bir durumda seçmenlerin istikrarlı siyasi sistem istediklerini gösteriyor.
Durum kolay değil, insanlar bunu hissediyorlar ve istikrarın yaşanmasını istiyorlar" demiş.
Bu seçimler Rusya’da dünyada başka ülkelerde örneği az bir siyasi istikrar örneğinin var olduğunu gösterdi.
Seçmenin mesajı: “Rusya’da iç siyaset berkemal”di belki de.
Bunun Rusya halkının refahına, huzuruna katkısının olmasını dilemek lazım. Tabii ki dünya barışına ve dostluğa da…
20.9.2016
Реклама